ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

Λονδίνο , Χριστούγεννα '05

Θα σας αποχαιρετίσω για κάποιες μέρες και συγκεκριμένα μέχρι την επιστροφή μου στη Σάμο στις αρχές Ιανουαρίου. Αναχώρηση αύριο (καιρού επιτρέποντος) με πλοίο για Πειραιά. Οδικώς στη Θεσσαλονίκη για Χριστούγεννα και αμέσως μετά για Παρανέστι. Μετά βλέπουμε. Μπορεί και κάπου αλλού. Εύχομαι να περάσετε όλοι καλές γιορτές και να έχετε μετά κάτι να διηγηθείτε και να θυμάστε. Οι μνήμες μας και οι εμπειρίες μας, είναι όλο μας το είναι.

ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

Σε αυτή τη χώρα πολλά είναι τα κακώς κείμενα, υπάρχει όμως πολιτική δικαιοσύνη. Κοινοβουλευτική πλειοψηφία-διακυβέρνηση έχει ένα κόμμα το οποίο δεν ψηφίζεται ούτε καν από το 45% του πληθυσμού και τα πολιτικά δρώμενα-αποφάσεις καθορίζονται από ένα κόμμα που δεν ψηφίζεται ούτε καν από το 5% του πληθυσμού. Απόλυτη πολιτική δικαιοσύνη!

Α, ΚΑΛΑ! ΤΙ ΝΑ ΜΑΣ ΠΕΙ ΚΑΙ Ο ...ΤΑΔΕ!

Στην Ελλάδα όταν εκφράζεται μία θέση ή άποψη σπάνια ακούμε το περιεχόμενο της. Αυτό που πρωτίστως μας ενδιαφέρει είναι η ταυτότητα αυτού που την εκφράζει ή κοινώς "τι καπνό φουμάρει". Με αυτόν τον τρόπο, και τοποθετώντας ταμπέλες στον κάθε συνομιλητή, χάνεται η έννοια του ουσιαστικού διαλόγου και υπεισέρχεται η αντιπαλότητα και η οπαδοποίηση. Βάλτε σε ένα δωμάτιο έναν Ολυμπιακό και έναν Παναθηναϊκό και αφήστε τους να ζητητάνε επί ώρες. Θα βγει κάτι ουσιαστικό από μία τέτοια συζήτηση; Πρέπει να σταματήσουμε να στιγματίζουμε τους συνομιλητές μας με προσωπικούς χαρακτηρισμούς και ιδεολογικές ταυτότητες και να αρχίσουμε να ακούμε ΤΙ ΛΕΝΕ! Είναι ανάγκη μεγάλη να πιστέψουμε στη δύναμη και αξία του ορθού λόγου. Μήπως και βγάλουμε κάποια άκρη μέσα σε αυτήν την ιδεολογική, κοινωνικοπολιτική θολούρα που μας περιβάλει.

People who...

avoid commitment are people who know what a big thing it is.

ΛΙΓΟ ΑΠΟ ΤΟ ΑΙΜΑ ΣΟΥ

Ξεκίνησα να διαβάζω το "λίγο από το αίμα σου" της Σώτης Τριανταφύλλου πριν από δύο βδομάδες, όταν στη χώρα κυριαρχούσε το σκάνδαλο του Βατοπεδίου. Και το ολοκλήρωσα εν μέσω διαδηλώσεων, βανδαλισμών και βίαιων εξάρσεων για ένα άλλο σκάνδαλο ή μπορεί και για όλα τα σκάνδαλα μαζί. Είμαστε μία ωραία ατμόσφαιρα, που έλεγε και ένας μεγάλος κωμικός του παρελθόντος.

Παρά ταύτα το ολοκλήρωσα με αρκετή προσήλωση και μπορώ να γράψω μερικές εντυπώσεις. Καταρχάς είναι το δεύτερο βιβλίο της Σώτης Τριανταφύλλου που διαβάζω. Πέρυσι διάβασα το βιβλίο "Για την σημαία και το έθνος", του οποίου η ανάγνωση αρκεί για να κατανοήσεις τις απόψεις της συγγραφέως για έννοιες όπως η οικογένεια, η πατρίδα, το έθνος και η θρησκεία. Οι προαναφερθείσες έννοιες παίζουν μεγάλο ρόλο στο τελευταίο μυθιστόρημα της.

Από το οπισθόφυλλο :

"Με τον Ιερώνυμο ντε Μπιουτ αποχαιρετηθήκαμε με την ίδια αλλόκοτη χειρονομία -το πιάσιμο του αγκώνα- προτού βρω την ευκαιρία να ρωτήσω για τη Λύντια κάτι περισσότερο από ένα βιαστικό «Τι κάνει η Λύντια;» και «Μένει ακόμα στο Λονδίνο;» και να πάρω μονολεκτικές απαντήσεις: «Καλά» και «Ναι». Και χωρίσαμε προτού αποφασίσω αν ήθελα να τον ξαναδώ, ή να ζητήσω τουλάχιστον τον αριθμό του τηλεφώνου του· προτού μαντέψω αν ήθελε να ξαναϊδωθούμε εκείνος. Δεν πήγα στο Πάρκο· άλλωστε, είχε αρχίσει να ψιλοβρέχει. Αγγλικό καλοκαίρι: αρχίζει στο τέλος Ιουλίου, τελειώνει στην αρχή Αυγούστου. Στράφηκα προς τα βόρεια και περπάτησα με γρήγορο βήμα μέχρι το σπίτι· όταν έκλεισα πίσω μου την πόρτα, δεν ήξερα αν η ταχυκαρδία οφειλόταν στο περπάτημα ή στην αναστάτωση που μου είχε προκαλέσει η συνάντηση με τον Ιερώνυμο. Όπως και να είχε, έγραψα αυτό το βιβλίο, το τέταρτο της ζωής μου (το τρίτο βρίσκεται ακόμα στο συρτάρι· δεν θέλησα να το εκδώσω· ίσως εξηγήσω αργότερα το γιατί· ίσως και να μην εξηγήσω): πάντως, σε τούτο εδώ το βιβλίο -που μοιάζει με μυθιστόρημα αλλά δεν είναι· είναι το χρονικό της ζωής μας- πρωταγωνιστούν ο Ιερώνυμος ντε Μπιουτ, η Λύντια ντε Μπιουτ κι εγώ. Επίσης, η Κλαίρη ντε Μπιουτ, η μικρή μου αδερφή Μπέθανυ και ο τρελός μου πατέρας Ρόναλντ Ρ. Σταμπς, που το σωτήριο έτος 1930 μετανάστευσε στην Ανατολική Αφρική για να καλλιεργήσει χρυσάνθεμα."

Όπως αναφέρει και το οπισθόφυλλο, στο βιβλίο πρωταγωνιστούν έξι άτομα. Τρία άτομα της οικογένειας Ντε Μπιούτ (η μαμά Κλαίρη, ο Ιερώνυμος και η αδελφή του η Λύντια) και τρία άτομα της οικογένειας Στάμπς (ο πατέρας Ρόναλντ, ο Ευγένιος και η μικρή του αδελφή Μπέθανυ). Οι δύο οικογένειες έχουν τρία κοινά στοιχεία και αρκετές διαφορές. Πρώτον είναι Αγγλικής καταγωγής, δεύτερον είναι οικογένειες χωρισμένων γονέων και τρίτον μετανάστευσαν σχεδόν την ίδια εποχή στη Κένυα (Αγγλική αποικία από το 1930 έως το 1966). Η ιστορία τοποθετείται χρονικά και ιστορικά στο διάστημα που η Κένυα αποικιοκρατούνταν από τους Άγγλους. Σε πρώτο πλάνο δεν είναι ο τρόπος ζωής στην Αγγλία και κατόπιν στην Αφρική, αλλά ο χαρακτήρας των πρωταγωνιστών και οι μεταξύ τους σχέσεις. Πρόκειται δηλαδή για ένα βιβλίο σκιαγράφησης χαρακτήρων. Την ιστορία μας αφηγείται ο Ευγένιος (Γιουτζίν) Στάμπς. Ο Ευγένιος εξιστορεί την σχέση του με τον "κολλητό" του, τον Ιερώνυμο, με τον οποίο πέρασε μία ταραχώδη φοιτητική ακαδημαϊκή χρονιά στην Οξφόρδη. Σκιαγραφεί το πατέρα του, έναν μεσήλικα γεμάτο ευθυμία , αγνή καρδιά και επιχειρηματικό δαιμόνιο. Μας εκμυστηρεύεται τον ανεκπλήρωτο και βασανιστικό έρωτα του για την Λύντια Ντε Μπιούτ η οποία ποτέ δεν τον αγάπησε καθώς ήταν "κολλημένη" στον νεανικό της έρωτα. Περιγράφει τη ζωή στην Εύθυμη Κοιλάδα της Κένυας, τον τόπο που ζούσαν οι άγγλοι έποικοι, με τους χορούς, τις λέσχες, τις ανταλλαγές συντρόφων και τις ίντριγκες αλλά και την στιγνή καταπίεση και εκμετάλλευση των μαύρων. Μας δίνει μία εικόνα της θρησκευτικής και αριστοκρατικής ψευδοηθικής των εποίκων. Και τέλος, μας μεταφέρει στη σκοτεινή περίοδο του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, όπου λαμβάνει μέρος και ο ίδιος πολεμώντας στην Ασία (σε συνέντευξη της η Σώτη Τριανταφύλλου είπε ότι έγραψε 50 επιπλέον σελίδες σχετικά με τον πόλεμο αλλά στο τέλος τις "έκοψε").

Εκτός από τις αφηγήσεις του Ευγένιου, ενδιαφέρον παρουσιάζει η ιστορία ακραίου έρωτα της ανήλικης Μπέθανυ Στάμπς και του Ιερώνυμου (της γράφει σε ένα γράμμα: "Θέλω να κυλήσω μέσα σου όπως το αίμα»… […] «τρίζουν οι αστερισμοί» … […] «μεγάλωσε λίγο, λιγάκι ακόμα… η αγάπη μου χωράει τον καταρράκτη σ’ ένα ποτήρι"). Αξιοσημείωτος χαρακτήρας και ο μπάτλερ της οικογένειας Ντε Μπιούτ, ο κύριος Φίλιπς, ένας σκεπτόμενος υπηρέτης που ενίοτε απεργεί (!) και διαβάζει Κάρλ Μαρξ.

Εν τέλει, θα λέγαμε ότι το βιβλίο αγγίζει πολλά θέματα αλλά εμβαθύνει σε τρία από αυτά: στον έρωτα (Λύντια-Ευγένιος και Ιερώνυμος-Μπέθανυ), την θρησκεία (ο Ιερώνυμος είναι πιστός Καθολικός ενώ ο Ευγένιος αγνωστικιστής) και την νοσταλγία (το βιβλίο διατρέχει μία περίοδο σχεδόν 40 χρόνων με πολλές παρελθοντικές αναφορές).

"Σε αυτό το βιβλίο όλα είναι αληθινά τίποτα όμως δεν είναι βέβαιο"

Viva La Vida-Coldplay

I used to rule the world
Seas would rise when I gave the word
Now in the morning I sweep alone
Sweep the streets I used to own
I used to roll the dice
Feel the fear in my enemy's eyes
Listen as the crowd would sing:
"Now the old king is dead! Long live the king!"
One minute I held the key
Next the walls were closed on me
And I discovered that my castles stand
Upon pillars of salt, pillars of sand

I hear Jerusalem bells are ringing
Roman Cavalry choirs are singing
Be my mirror my sword and shield
My missionaries in a foreign field
For some reason I can't explain
Once you know there was never, never an honest word
That was when I ruled the world
(Ohhh)

It was the wicked and wild wind
Blew down the doors to let me in.
Shattered windows and the sound of drums
People couldn't believe what I'd become
Revolutionaries Wait
For my head on a silver plate
Just a puppet on a lonely string
Oh who would ever want to be king?

I hear Jerusalem bells are ringing
Roman Cavalry choirs are singing
Be my mirror my sword and shield
My missionaries in a foreign field
For some reason I can not explain
I know Saint Peter will call my name
Never an honest word
But that was when I ruled the world
(Ohhhhh Ohhh Ohhh)

Hear Jerusalem bells are ringings
Roman Cavalry choirs are singing
Be my mirror my sword and shield
My missionaries in a foreign field
For some reason I can not explain
I know Saint Peter will call my name
Never an honest word
But that was when I ruled the world
(Oooooh Oooooh Oooooh)

ΑΣΠΡΟ-ΜΑΥΡΟ

Οι συντηρητικοί υποστηρίζουν θέσεις υπέρ της διασφάλισης της δημόσιας τάξης και εκφράζουν τον αποτροπιασμό τους για τις καταστροφές περιουσιών. Ονομάζουν τους διαδηλωτές, αληταράδες και εγκληματίες. Οι "αριστεροί" λένε ότι η βία φέρνει βία και ότι καλά κάνουν οι αγωνιστές και αντιεξουσιαστές και σπάνε ότι βρίσκουν μπροστά τους. Ονομάζουν τους διαδηλωτές, "παιδιά" και επαναστάτες και τους δικαιολογούν απόλυτα. Οι συντηρητικοί υποστηρίζουν ότι αν ευνουχίσεις τους αστυνομικούς και τους δώσεις να καταλάβουν ότι η οποιαδήποτε απόπειρα σύλληψης ή εκφοβισμού των νέων που προβαίνουν σε παραβατική συμπεριφορά, θα αποβεί για αυτούς ποινικά, κοινωνικά και επαγγελματικά καταστροφική, τότε ουσιαστικά δεν έχεις αστυνομία ικανή να επιβάλει την τάξη και να προστατεύσει τον πολίτη αλλά άβουλους και φοβισμένους ένστολους που περιφέρονται ασκόπως. Ονομάζουν τους αστυνομικούς, όργανα της τάξης και της δημόσιας ασφάλειας και τους κριτικάρουν όταν δεν εκτελούν σωστά το λειτούργημα για το οποίο πληρώνονται (από τους φόρους του λαού όπως λένε). Οι "αριστεροί" υποστηρίζουν ότι οι αστυνομικοί εκτραχύνονται και λειτουργούν ασύδοτα και βίαια επειδή ότι και να κάνουν, ότι και αν πράξουν, έχουν την κάλυψη και την προστασία των μηχανισμών της εξουσίας και μένουν πάντα ατιμώρητοι. Οποιαδήποτε επιθετική πράξη αστυνομικού, ακόμα και αυτού που αμύνεται για την ζωή του, είναι εξ ορισμού κατακριτέα. Κοινώς, καλός αστυνομικός είναι ο νεκρός αστυνομικός. Ονομάζουν όλους τους αστυνομικούς, μπάτσους, γουρούνια και δολοφόνους και τους θεωρούν άμεσους εκφραστές της αστικής-καπιταλιστικής τρομοκρατίας.

Οι συντηρητικοί είναι υπέρ της κατάργησης του πανεπιστημιακού ασύλου. Οι "αριστεροί" είναι εναντίον. Οι μεν λένε άσπρο. Και οι δε μαύρο.

Τα πράγματα, όπως συνήθως συμβαίνει στη ζωή, είναι κάπου στη μέση. Στην γκρίζα ζώνη. Για αυτόν τον λόγο άλλωστε είναι τόσο θολό το ιδεολογικό και πολιτικό πεδίο. Για αυτόν τον λόγο τα ΜΜΕ την μία ημέρα κατακρίνουν την αστυνομία επειδή δεν έκανε την δουλειά της (δηλαδή να συλλάβει τους ταραξίες, και πως αλλιώς να συλλάβεις κάποιους ταραξίες αν δεν χρησιμοποιήσεις βία;) και την αμέσως επόμενη την κατακρίνουν επειδή έκανε την δουλειά της! Τα πράγματα είναι κάπου στη μέση, ποτέ στη ζωή δεν υπερισχύουν τα χρώματα του άσπρου και του μαύρου, αντιθέτως το γκρι είναι αυτό που κυριαρχεί. Από την μία έχουμε την (από ότι φαίνεται μέχρι στιγμής) απαράδεκτη και αξιόποινη εν ψυχρώ εκτέλεση ενός πιτσιρικά (ένα γεγονός που ήταν θέμα χρόνου το πότε θα συμβεί...) και από την άλλη την άσκοπη και κατακριτέα λεηλασία της ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας.

Δεν καταλαβαίνω πως μπορούν κάποιοι, ελαφρά τι καρδία, να δικαιολογούν την δεύτερη πράξη ως απόρροια της πρώτης. Επίσης δεν καταλαβαίνω γιατί η δεύτερη πράξη είναι για κάποιους άλλους τόσο σημαντική που η δολοφονία ενός νέου 15 ετών να περνάει για αυτούς σε δεύτερη μοίρα και να είναι απλώς ένα ατυχές περιστατικό.

Με αυτά και μ' αυτά, ο κύκλος της βίας δύσκολα θα κλείσει εδώ. Προβλέπεται μεγάλος αναβρασμός. Και στους δρόμους και στα γήπεδα και σε άλλους χώρους κοινωνικών εκδηλώσεων. Είναι δεν είναι ένας χρόνος από τότε που ένας αστυνομικός έκανε το λάθος να παρακολουθήσει μία συναυλία στο Ελληνικό. Τον αναγνώρισαν κάποιοι και τον κτύπησαν σχεδόν μέχρι θανάτου. Αγνοώ την τύχη του. Αγνοώ και την τύχη μιας κοινωνίας που δεν μπορεί ύστερα από 35 χρόνια δημοκρατίας, να οργανώσει ένα κράτος δικαίου με σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή, την αξιοπρέπεια, τον μόχθο του άλλου. Ένα κράτος χωρίς διαφθορά στην δικαιοσύνη. Η οποία (θα έπρεπε να) είναι η ύψιστη εξουσία. Ένα κράτος που δεν μπορεί να εκπαιδεύσει ένστολους αστυνομικούς. Ένα κράτος με τεράστιες κοινωνικές ανισότητες. Και ως γνωστόν ο ασφαλέστερος τρόπος να γεννηθεί και να πολλαπλασιαστεί η βία είναι η διεύρυνση των ανισοτήτων.

ΕΝΑ ΠΑΛΑΙΟ ΡΗΤΟ...

των Κικούγιου λέει: " Μιλάει πολύ όποιος ξέρει λίγα"

ΠΕΡΙ ΤΥΦΛΟΤΗΤΟΣ

Πριν μερικές μέρες ολοκλήρωσα την ανάγνωση του "Περί Τυφλότητος". Βρήκα αφορμή λοιπόν από αυτό, και έκανα μία σύντομη αναζήτηση στο internet σχετικά με το βιβλίο, την ταινία που βασίστηκε σε αυτό και στον συγγραφέα Ζοσέ Σαραμάγκου.

Στο site της Πρωτοπορίας βρήκα μερικά στοιχεία για τον συγγραφέα: Ο Ζοζέ Σαραμάγκου γεννήθηκε το 1922 στην Αζινιάγκα από αγροτική οικογένεια. Αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τις σπουδές του μετά τις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου και να αρχίσει να δουλεύει. Ουσιαστικά είναι αυτοδίδακτος. Μετά από πολλές δουλειές βρέθηκε να εργάζεται επί δώδεκα χρόνια σε έναν εκδοτικό οίκο ενώ ταυτόχρονα άρχισε να δημοσιογραφεί. Το πρώτο έργο που δημοσίευσε ήταν μια συλλογή διηγημάτων το 1966. Από το 1993 ζει στα Κανάρια Νησιά ως αυτοεξόριστος, απόφαση που έλαβε όταν κορυφώθηκε η ρήξη του με την πορτογαλική Εκκλησία και με αφορμή το έργο του Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιο. Από το νησάκι Λανθαρότε εκδίδει κάθε χρόνο ένα από τα «Τετράδια του Λαμθαρότε», ημερολόγια από την καθημερινή του ζωή. Το 1998 του απονεμήθηκε το Νόμπελ λογοτεχνίας.

Αυτή είναι και μία λίστα με τα βιβλία του Σαραμάγκου που έχουν εκδοθεί στη χώρα μας:
Η ιστορία της άγνωστης νήσου
Η πέτρινη σχεδία
Η Σπηλιά
Η χρονιά που πέθανε ο Ρικάρντο Ρέις
Ιστορία της πολιορκίας της Λισαβόνας
Λέγοντας ιστορίες
Μικρές αναμνήσεις
Ο άνθρωπος αντίγραφο
Όλα τα ονόματα
Περί θανάτου
Περί τυφλότητος
Περί φωτίσεως
Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιον
Το μεγαλύτερο λουλούδι του κόσμου
Το χρονικό του Μοναστηριού

Κατά την αναζήτηση που έκανα, βρήκα υπερδιπλάσιες αναφορές στην ταινία Blindness (μεταφράστηκε ως "Περί τυφλότητος") σε σχέση με αυτές που είχαν ως θέμα το βιβλίο και τον συγγραφέα. Θα έλεγα μάλιστα ότι πάρα πολλοί έμαθαν για το βιβλίο μέσω της ταινίας. Λογικό αυτό, καθώς ζούμε στη εποχή της εικόνας, και το διάβασμα δεν είναι βασικό χαρακτηριστικό των καιρών μας. Εν πάση περιπτώσει, εγώ την ταινία δεν την έχω δει ακόμα αλλά σκοπεύω να το κάνω όταν μου δοθεί η ευκαιρία. Για το βιβλίο όμως που διάβασα μπορώ να γράψω μερικά πράγματα.

Πριν όμως γράψω για το "Περί Τυφλότητος" να σημειώσω κάτι που συνειδητοποίησα όταν αποφάσισα να αναρτήσω το παρόν. Τις περισσότερες φορές που διαβάζω περισσότερα του ενός βιβλία ενός συγγραφέα, διαπιστώνω ότι το πρώτο από αυτά, μου άρεσε και περισσότερο. Το ίδιο ισχύει και με τα βιβλία του Σαραμάγκου. Βέβαια, όσον αφορά τον Πορτογάλο συγγραφέα, έχω διαβάσει μόνο δύο βιβλία του (το "Ο άνθρωπος αντίγραφο" και το "Περί Τυφλότητας"), δηλαδή ένα δείγμα όχι επαρκές για να με κάνει να καταλήξω σε αυτό το συμπέρασμα. Διαβάζοντας και άλλα βιβλία στο μέλλον θα διαπιστώσω αν το αγαπημένο μου θα είναι "Ο άνθρωπος αντίγραφο". Μέχρι τώρα ως πρώτα βιβλία μου άρεσαν περισσότερο: "Κωδικός Αίνιγμα" του Ρόμπερτ Χάρις, "Η Ασπίδα της Σπάρτης" του Βαλέριο Μάσιμο Μανφρέντι, "Ο Πίνακας της Φλάνδρας" του Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε, "Το Αστείο" του Μίλαν Κούντερα και άλλα πολλά που δεν μπορώ να θυμηθώ τώρα. Μπορεί να είναι και τυχαίο πάντως.

Περίληψη του "Περί Τυφλότητος" : Ένας άνθρωπος χάνει ξαφνικά το φως του. Τα περιστατικά αιφνίδιας τύφλωσης κλιμακώνονται και η κυβέρνηση αποφασίζει να βάλει σε καραντίνα τους τυφλούς. Με γραφειοκρατική ακρίβεια, ο Σαραμάγκου έχει υπολογίσει όλα όσα θα μπορούσαν να συμβούν σ έναν κόσμο που χάνει την όρασή του. Για πόσο καιρό η κίνηση στους δρόμους θα είναι ομαλή; Για πόσο καιρό θα επαρκούν τα τρόφιμα για τις πεινασμένες ορδές; Πόσος χρόνος χρειάζεται για να καταρρεύσει η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, αερίου και νερού; Τι θ απογίνουν τα κατοικίδια; Οι σεξουαλικοί φραγμοί; Πόσοι τυφλοί φτιάχνουν μια τυφλότητα;

Ο Σαραμάγκου δεν χάνει καθόλου χρόνο με εισαγωγές. Στην δεύτερη κιόλας σελίδα εμφανίζεται το πρώτο κρούσμα τύφλωσης. Ένας οδηγός σταματημένος στο φανάρι χάνει ξαφνικά το φως του ή μάλλον το βρίσκει δια παντός καθώς δεν τα βλέπει όλα μαύρα αλλά κατάλευκα. Ο συμπονετικός συνάνθρωπος που θα προσφερθεί να τον οδηγήσει σπίτι του, θα του κλέψει το αυτοκίνητο. Ο πρώτος τυφλός συνοδευόμενος από την έκπληκτη γυναίκα του, πηγαίνει στον οφθαλμίατρο για να διαγνώσει ποιο είναι το πρόβλημα του. Σιγά σιγά τα κρούσματα λευκής τυφλότητας αυξάνονται γεωμετρικά και η κυβέρνηση λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα... Θέτει σε καραντίνα τους τυφλούς και τους μολυσμένους ώστε να περιορίσει την εξάπλωση της ασθένειας. Με πρωταγωνιστές τον οφθαλμίατρο, την γυναίκα του οφθαλμίατρου, τον πρώτο τυφλό, την γυναίκα του πρώτου τυφλού, την γυναίκα με τα σκούρα γυαλιά, τον γέρο με την μαύρη καλύπτρα και τον μικρό με τον στραβισμό ο Σαραμάγκου εξιστορεί μία κατάσταση επιστημονικής φαντασίας , θα έλεγε κανείς εξωφρενική, που όμως είναι ξεκάθαρα αλληγορική. Περιγράφει με γλαφυρότητα την αποκτήνωση του ανθρώπου όταν χάσει την βασικότερη των αισθήσεων. Μία κοινωνία χωρίς όραση παραδίδεται στην αναρχία και το χάος. Η βρωμιά και η δυσωδία βρίσκονται παντού, οι βασικές ανάγκες είναι αδύνατον να εκπληρωθούν και μέσα σε όλο αυτό το σκηνικό το αίσθημα της αυτοσυντήρησης γιγαντώνεται με αποτέλεσμα την αποθέωση του ατομικισμού. Υπάρχουν όμως κάποια πράγματα σε αυτήν την κοινωνία που μένουν απαράλλαχτα. Ένα από αυτά είναι η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Η επικράτηση του ισχυρότερου και η επιβολή του νόμου του. Και ένα άλλο είναι η δύναμη της συντροφικότητας και του ανθρωπισμού που μπορούν να κάνουν θαύματα ακόμα και κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες.

Σε αυτήν την τυφλή πόλη αγνώστων λοιπόν στοιχείων (δεν έχει και σημασία άλλωστε), υπάρχει κάποιος που βλέπει. Είναι και ο μοναδικός. Η γυναίκα του οφθαλμίατρου προσποιείται την τυφλή για να μπει μαζί με τον άντρα της στο χώρο συγκέντρωσης. Ουσιαστικά, μέσα από τα δικά της μάτια βλέπουμε την εξαθλίωση να παρελαύνει από μπροστά μας. Και όμως, εκείνη θα παρακαλούσε να μην βλέπει, διότι ουσιαστικά ένας που βλέπει σε μία κοινωνία τυφλών είναι το ίδιο με έναν τυφλό σε μία φυσιολογική κοινωνία. Μόνος του. Εκτός τον άλλων, η γυναίκα του γιατρού γίνεται μάρτυρας φόνων, βιασμών και εν ψυχρώ εκτελέσεων. Το μόνο που την διαχωρίζει από τους υπόλοιπους είναι η ικανότητα του να βλέπει. Κατά τα άλλα είναι το ίδιο δυστυχισμένη. Είναι το ίδιο υποχωρητική. Είναι το ίδιο απελπισμένη. Είναι το άτομο που κλαίει σιωπηλά περισσότερο από όλους. Είναι όμως και το άτομο που θα συσπειρώσει τους υπόλοιπους γύρω της και θα τους προσφέρει την απαραίτητη νότα αισιοδοξίας και δύναμης.

Το τελευταίο μέρος του βιβλίου είναι και το πιο συγκινητικό. Διαβάστε το και δεν θα χάσετε!

ΜΠΛΟΓΚΟΠΑΙΧΝΙΔΟ: "ΕΦΤΑ ΑΛΗΘΕΙΕΣ"

Νοιώθω αρκετά αμήχανα να μιλάω ή να γράφω για εμένα. Όσοι παρακολουθούν το blog θα έχουν διαπιστώσει ότι είναι λίγα τα αυτοαναφορικά κείμενα που έχω αναρτήσει. Στις παρέες είμαι συνήθως αυτός που ακούει και όχι αυτός που διηγείται (να μία αλήθεια!). Για αυτό το λόγο, το σκέφτηκα πριν αποδεχτώ την πρόσκληση της librarian για συμμετοχή στο μπλογκοπαίχνιδο που έχει ως αντικείμενο την καταγραφή εφτά αληθειών που αφορούν εμένα. Αποφάσισα να γράψω. Ορίστε λοιπόν εφτά αλήθειες που μου ήρθαν πρόχειρα στο μυαλό:

1.Διακατέχομαι αρκετά συχνά από προβλήματα υπαρξιακού τύπου.

2.Είμαι πολύ ντροπαλός στις κοινωνικές μου συναναστροφές και μου αρέσει να κινούμαι στο περιθώριο.

3. Δεν αγαπώ το γράψιμο. Διατηρώ το blog μόνο για να γεμίζω ελεύθερο χρόνο καθώς και για να ανταλλάσσω απόψεις και ιδέες.

4.Θεωρώ το διαδίκτυο την μεγαλύτερη εφεύρεση του ανθρώπου μετά την γραφή.

5.Αντιπαθώ σε υπερβολικό βαθμό τους εθνικιστές και τους θιασώτες του φυλετικού ρατσισμού. Εκτός και αν είναι φίλοι μου. Τότε προσπαθώ να τους αλλάξω γνώμη.

6.Είμαι τεμπέλης. Πηγαίνω κάθε πρωί στη δουλειά καταναγκαστικά. Μου αρέσει όμως πολύ το θεωρητικό αντικείμενο της δουλειάς μου. Αν ήμουν π.χ. ταμίας σε τράπεζα ή σε Δ.Ο.Υ. , μάλλον θα ήμουν δυστυχισμένος.

7.Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό που ζει τη δεδομένη χρονική περίοδο και στη συγκεκριμένη χώρα. Δεν ξέρω τι θα γίνει στο μέλλον, αλλά δεν θα ήθελα να ζω σε καμία από τις προγενέστερες εποχές. Μιζέρια, πόλεμοι, φτώχια, πολιτικά μίση, κοινωνικός και θρησκευτικός ρατσισμός, συντηρητισμός, σκοταδισμός και απαξίωση της γυναίκας. Αυτά κυριαρχούσαν κάποτε. Κάποια, κάνουν και τώρα την εμφάνιση τους, αλλά είμαστε σε διαδικασία εξάλειψης τους.

ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Η gatti με προσκάλεσε να συμμετάσχω σε ένα μπλογκοπαίχνιδο. Να παρουσιάσω την επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή μου. Έχουμε και λέμε λοιπόν. Καταρχάς αυτήν την εποχή χρησιμοποιώ τρεις υπολογιστές. Τον desktop που αγόρασα πριν από δύο βδομάδες, τον laptop που έχω εδώ και τρία χρόνια και τον υπολογιστή στο γραφείο που αναβάθμισα πριν από μερικούς μήνες. Σε όλους αυτούς τους υπολογιστές αλλάζω την επιφάνεια εργασίας αρκετά συχνά. Οπότε δεν θυμάμαι και πολλές από τις εικόνες που έχω χρησιμοποιήσει κατά καιρούς. Παρουσιάζω τις σημερινές εικόνες καθώς και ορισμένες παλιές που μου ήρθαν στο μυαλό κάνοντας μία περιήγηση στο προσωπικό μου αρχείο φωτογραφιών.

Η σημερινή επιφάνεια εργασίας του desktop στο σπίτι.
(Φούρνοι Κορσεών)

Η σημερινή επιφάνεια εργασίας του desktop στο γραφείο.
(γατάκια στον Εύδηλο Ικαρίας)
Η σημερινή επιφάνεια εργασίας του laptop.
(νησάκι Θύμαινα, απέναντι από τους Φούρνους)
Φούρνοι Κορσεών
Η γάτα που σύχναζε στο σπίτι μας πριν από δύο χρόνια

Τολέδο, Ισπανία

Γέφυρα Άιφελ στον Γουαδαλκιβίρ, Σεβίλλη, Ισπανία

Τάουερ Μπριτζ, Λονδίνο

Σητεία, Κρήτη

Έρημος στην Τυνησία

ΔΩΡΟ ΜΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Η φωτογραφία βγήκε στις 12-11-2008 στους Φούρνους Κορσεών. Εκεί που θα είμαι από σήμερα και για μερικές ημέρες. Δώρο από εμένα για τους αναγνώστες του μπλογκ. Τα λέμε!

ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΚΟ ΣΤΟ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ

Με το που του ανατέθηκε η θέση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων (ποτέ δεν κατάλαβα τον τίτλο του συγκεκριμένου Υπουργείου, τι θα πει "και Θρησκευμάτων";) εξαφάνισε εν ριπή οφθαλμού την επιστημονική εργασία (καλή ή κακή δεν έχει σημασία) των συγγραφέων του βιβλίου της ΣΤ' δημοτικού. Χωρίς κανένα ενδοιασμό κατάργησε το βιβλίο, ενώ θα έπρεπε να θέσει θέμα βελτίωσης του, και μέσα από το διάλογο να βρεθεί η καλύτερη δυνατή λύση. Εκείνος, υπέκυψε στις πιέσεις της Εκκλησίας και των χριστιανικών λόμπι και δεν μπήκε καν στη διαδικασία διαλόγου.

Σήμερα, δήλωσε ευθαρσώς (μπορεί και να καμάρωνε κιόλας...) ότι: "Το μάθημα των Θρησκευτικών είναι υποχρεωτικό για τους ορθόδοξους". Παρά τις ερωτήσεις που του τέθηκαν, δεν μπόρεσε να απαντήσει επαρκώς και με σαφήνεια με ποιο τρόπο θα διαπιστώνεται αν κάποιος μαθητής είναι ορθόδοξος ή μη. Για να το κάνω πιο σαφές, αν εξαιρέσω το παιδί μου από το μάθημα τον θρησκευτικών, υπάρχει κάποιος νόμιμος τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε ο Διευθυντής του σχολείου να υποχρεώσει το παιδί μου να παρακολουθήσει θρησκευτικά; Αφού σύμφωνα με την αρχή προστασίας προσωπικών δεδομένων δεν είμαι υποχρεωμένος να δηλώσω τον λόγο που εξαιρώ το παιδί μου, προς τι η δήλωση Στυλιανίδη;

Μα νομίζω είναι σαφές... Ο Στυλιανίδης, ως γνήσιος υπηρέτης του χριστιανικού κατεστημένου στη χώρα μας, θέλει να στιγματίσει τα παιδιά που εξαιρούνται του μαθήματος. Γνωρίζοντας ο υπουργός ότι κάθε παιδί έχει πλέον την ευχέρεια να επιλέξει να μην διδάσκεται αυτήν την παρωδία που κάποιοι θέλουν να ονομάζουν μάθημα, προσπαθεί κάνοντας το χατίρι της εκκλησίας να περισώσει ότι μπορεί. Τι μας λέει ο κ. Στυλιανίδης με αυτήν του τη δήλωση; Ουσιαστικά μας λέει ότι όποιος επιθυμεί εξαίρεση από το μάθημα θα πρέπει να θεωρείται εξ ορισμού είτε αλλόθρησκος είτε ετερόδοξος και σε καμία περίπτωση ορθόδοξος .Αυτό που δηλώνει ο υπουργός αφενός στις περισσότερες των περιπτώσεων ισχύει αφετέρου ακόμα και αν δεν ισχύει δεν υπάρχει τρόπος να αποδειχθεί!!! Λέει ο υπουργός : "Οι αλλόθρησκοι ή οι ετερόδοξοι έχουν δικαίωμα για λόγους συνείδησης να εξαιρεθούν, χωρίς όμως να δηλώσουν το δόγμα στο οποίο πιστεύουν και έτσι προστατεύονται τα προσωπικά δεδομένα. Η εξαίρεση αφορά τους μη ορθόδοξους".

Υπάρχει κάποιο επίσημο έγγραφο του κράτους που να πιστοποιεί το θρήσκευμα των πολιτών; Αν υπάρχει τότε έχω άδικο σε αυτά που γράφω. Αν δεν υπάρχει, με συγχωρείτε, αλλά η δήλωση του υπουργού είναι κενή νοήματος και εξυπηρετεί μόνο τις εντυπώσεις και καθόλου την ουσία.

ΤΟ "ΟΧΤΩ" ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΦΛΥΑΡΙΕΣ ΓΙΑ ΑΡΓΟΣΧΟΛΟΥΣ

Έχω ψιλοχαθεί τον τελευταίο καιρό. Από τότε που δημιούργησα το μπλογκ, πρέπει να είναι η πρώτη φορά που έχω να γράψω τόσες μέρες. Εξαιρούνται βεβαίως οι μέρες των διακοπών κατά τις οποίες η ενασχόληση με το μπλογκ δεν αποτελεί επιλογή. Δεν μου έχει συμβεί κάτι συνταρακτικό αυτές τις μέρες, άλλωστε η ζωή μου ως συνήθως είναι συμβατική και συνηθισμένη (ποτέ δεν ήμουν άνθρωπος της περιπέτειας ίσως για αυτό να ζηλεύω αυτούς που ζουν έτσι) οπότε το μόνο που έχω να γράψω είναι το τι έκανα όλες αυτές τις μέρες. Σκεπτόμενος όμως την σοβαρή πιθανότητα να αρχίσουν να πέφτουν βροχή τα χασμουρητά, διότι ποιος στα αλήθεια ενδιαφέρεται για το αν εγώ είδα την άλφα τηλεοπτική σειρά ή έφαγα το βήτα υπέροχο φαγητό, θα γράψω για ένα βιβλίο που έκανα το λάθος να διαβάσω τον τελευταίο μήνα. Από εδώ και πέρα όταν ακούω για παγκόσμια μπεστ σέλλερ, καθηλωτικά θρίλερ και συναφείς περιγραφές, θα είμαι πολύ επιφυλακτικός. Θα ρωτήσει τώρα κάποιος, "καλά, τόσα χρόνια διαβάζεις λογοτεχνία, αυτό δεν το είχες υπόψη σου;" και θα του απαντήσω ότι το είχα υπόψη μου, αλλά μερικές φορές θέλω να έχω ιδίαν αντίληψη για τα πράγματα. Κοινώς, μπορεί να λένε πολλοί ότι τα βιβλία τύπου "Οχτώ" είναι ρηχά έως θα μπορούσε να πει κανείς και ανάξια λόγου, αλλά αν δεν διαβάσεις ένα από αυτά πως μπορείς να έχεις άποψη;

Κάνοντας μία παρένθεση σε αυτό που γράφω, αναφέρω ότι έχει κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Πατάκη ένα βιβλίο που γράφει για αυτό ακριβώς που σημείωσα παραπάνω. Ο τίτλος του είναι «Πώς να μιλάτε για βιβλία που δεν έχετε διαβάσει» , συγγραφέας είναι ο Μπαγιάρ και φαντάζομαι ότι θα δίνει τις κατάλληλες οδηγίες για να μιλήσει κανείς με τα χειρότερα λόγια για βιβλία όπως το "Οχτώ" χωρίς να μπει καν στον κόπο να τα διαβάσει. Καλή φάση αυτό. Θα είχα γλιτώσει ένα μήνα άσκοπης από κάθε άποψη ανάγνωσης, ενώ αν με ρωτούσε κανείς την άποψη μου για το βιβλίο, ως γνήσιος Έλληνας ξερόλας, θα είχα άποψη και μάλιστα τεκμηριωμένη! Τώρα που το σκέφτομαι, το βιβλίο του Μπαγιάρ, είναι η χαρά των Ελλήνων. Το καλύτερο δώρο που θα μπορούσε να τους γίνει! Απλώς πρέπει να επεκταθεί λίγο και σε άλλα θέματα , όπως για παράδειγμα : "Πως να μιλάτε για πολιτική όταν δεν έχετε διαβάσει ποτέ εφημερίδα αλλά ακούτε μόνο Πρετεντέρη και Τράγκα" ή "Πως να μιλάτε για τα προπονητικά λάθη του Καπέλο και του Μουρίνιο όταν δεν έχετε περάσει καν απέξω από σχολή προπονητών". Ένα άλλο υπέροχο βιβλίο για παράδειγμα θα μπορούσε να είναι το " Πως να μιλάτε για αυτοκίνητα που δεν έχετε οδηγήσει ποτέ". Νομίζω ότι στην Ελλάδα θα γινόταν το απόλυτο μπεστ σέλλερ!

Εν πάση περιπτώσει, έχω ξεφύγει τελείως από το θέμα μου, το οποία αν θυμάστε, είναι η εμπειρία του να διαβάζει κανείς το "Οχτώ" της Κάθριν Νέβιλ (Εκδόσεις Λιβάνη, σελ. 767). Πρόκειται λοιπόν για οδυνηρή εμπειρία... Η αλήθεια είναι ότι ξεκινάει κάπως ψαρωτικά, την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης κατά την οποία οι επαναστάτες επιθυμούν να "βάλουν χέρι" στις μεγάλες περιουσίες των Μοναστηριών (από τότε ήταν πλούσια...). Η ηγουμένη της Μονής του Μογκλάν, φοβούμενη ότι κάποια στιγμή θα φτάσουν μέχρι τη δική της Μονή, αποφασίζει να βγάλει από το μοναστήρι το πολυτιμότερο περιουσιακό της στοιχείο, που είναι ένα μυστήριο σκάκι. Το σκάκι του Καρλομάγνου. Ένα αντικείμενο το οποίο σε ολοκληρωμένη μορφή (με όλα τα κομμάτια του μαζεμένα δηλαδή) έχει υποτίθεται φοβερή δύναμη και δεν πρέπει να πέσει σε λάθος χέρια... Δίνει λοιπόν τα κομμάτια σε κάποιες μοναχές για να τα βγάλουν από το μοναστήρι και να τα κρύψουν. Από εκεί και μετά αρχίζει ένα σαφάρι αναζήτησης των κομματιών το οποίο φτάνει μέχρι τις μέρες μας. Και ποιος δεν εμπλέκεται σε αυτήν την αναζήτηση... Από τον Ναπολέοντα και τον Όιλερ , μέχρι την Μεγάλη Αικατερίνη της Ρωσίας και τον Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ. Από τον Μαρά και τον Ροβεσπιέρο μέχρι τον σκακιστή Φίλιντορ, τον Γάλλο διπλωμάτη Ταλεϊράνδο και τον Βολταίρο. Αναρωτιέσαι λοιπόν εύλογα, τι δύναμη έχει αυτό το σκάκι ώστε να το αναζητάνε τόσοι και τόσοι για εκατοντάδες χρόνια. Αυτό δεν θα το αποκαλύψω για να μην χαλάσω την έκπληξη (;) σε όποιον αποφασίσει να διαβάσει το βιβλίο απλά να αναφέρω ότι θυμίζει λίγο Κοέλο. Τίποτα άλλο.

Το συμπέρασμα που βγαίνει είναι ότι για να γραφτεί ένα καλό βιβλίο δεν αρκούν η μελέτη ιστορικών πηγών, εντυπωσιακών επιστημονικών στοιχείων και η γνώση της ιστορίας της τέχνης. Πρέπει τα στοιχεία που εισχωρούνται στην πλοκή, να έχουν συνάφεια μεταξύ τους, να δένουν με την κεντρική ιδέα του βιβλίου και να μην είναι γραμμένα μόνο και μόνο για εντυπωσιασμό. Δεν είναι δυνατόν να γίνεται αναφορά σε έναν από τους μεγαλύτερους μαθηματικούς της ιστορίας , τον Όιλερ, να γίνεται ανάλυση για τους αριθμούς Φιμπονάτσι, για τις ανακαλύψεις του Πυθαγόρα, για την μουσική του Μπαχ, τους πολέμους του Ναπολέοντα και ένα σωρό άλλα στοιχεία, για να καταλήξουμε στο τέλος σε μία γραφική, κομπογιαννίτικη και αλχημιστική επίλυση του μυστηρίου. Παράταιρα πράγματα....

ΥΠΕΡΘΕΑΜΑ...

Πέντε χιλιάδες κόσμου στην προπόνηση. Ψυχολογική, σωματική και αγωνιστική προετοιμασία επί μία βδομάδα. Δηλώσεις επί δηλώσεων από προπονητές, παράγοντες και παλαίμαχους. Αναλύσεις επί αναλύσεων στις εφημερίδες. Εξήντα χιλιάδες άνθρωποι στο γήπεδο, διψασμένοι για νίκη και μόνο νίκη. Και στο τέλος, τι; Μία τρύπα στο νερό. Θέαμα ανύπαρκτο, γκολ κανένα, ρυθμός απελπιστικά αργός, άμυνες ταμπούρι, μηδενικό ρίσκο από τον πάγκο, τελικό 0-0 και πάμε για άλλα... Μεγαλειώδη βεβαίως βεβαίως, όπως το χθεσινό.

Φέτος μέχρι στιγμής έχουν γίνει τα εξής ντέρμπι: ΑΕΚ-ΠΑΟ 1η αγωνιστική, ΠΑΟΚ-ΑΕΚ 2η αγωνιστική, ΠΑΟΚ-ΑΡΗΣ 4η αγωνιστική, ΟΣΦΠ-ΑΕΚ 5η αγωνιστική, ΠΑΟΚ-ΠΑΟ 6η αγωνιστική, ΠΑΟ-ΟΣΦΠ 9η αγωνιστική. ΔΕΝ ΠΑΙΧΤΗΚΕ ΜΠΑΛΑ ΣΕ ΚΑΝΕΝΑ! ΟΥΤΕ ΓΙΑ ΔΕΙΓΜΑ, ΕΣΤΩ ΕΙΚΟΣΙ ΛΕΠΤΑ ΛΕΠΤΑ ΚΑΛΟΥ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ...

Ποιο είναι το συμπέρασμα από αυτό το φαινόμενο; Μα είναι προφανές. Οι ομάδες, είναι δεδομένο, ότι μπορούν να παίξουν πολύ καλύτερο ποδόσφαιρο από αυτό που αποδίδουν. Για ποιο λόγο δεν το κάνουν; Μα για τον απλούστατο λόγο ότι δεν το αποζητούν οι οπαδοί τους. Ο κόσμος που πηγαίνει στο γήπεδο ή παρακολουθεί από την τηλεόραση δεν ενδιαφέρεται για το θέαμα. Το ίδιο και οι δημοσιογράφοι. Προτιμάει την νίκη από το καλό θέαμα. Για να παίξεις καλό ποδόσφαιρο, εκτός της δεδομένης ικανότητας που πρέπει να έχεις, απαιτείται και ρίσκο. Χρειάζεται να ανεβαίνουν τα μπακ, να υπάρχουν εναλλαγές θέσεων, να βγαίνουν κρυφοί κυνηγοί από το κέντρο, οι επιθέσεις να υποστηρίζονται από τουλάχιστον 5 παίκτες και εν πάση περιπτώσει να υπάρχει διάθεση για ΕΠΙΘΕΣΗ. Μία τέτοια ποδοσφαιρική προσέγγιση έχει τα ρίσκα της. Μπορεί την μία βδομάδα να ρίξεις πέντε γκολ στον Ηρακλή και την επόμενη να σε πιάσει κορόϊδο ο Αστέρας Τρίπολης. Τα έχει αυτά το ανοιχτό ποδόσφαιρο. Ε, λοιπόν οι οπαδοί δεν το αντέχουν αυτό... Δεν αντέχεται η ήττα στην Ελλάδα. Σχεδόν όλοι, προτιμούν 10 νίκες με 1-0 και την βαρεμάρα στο γήπεδο να συναγωνίζεται παρακολούθηση ταινίας του Ακίρο Κουροσάβα, παρά 8 νίκες με 4-0 και δύο γκέλες.

Οι ομάδες, πέραν όλων των άλλων, υπάρχουν για να ικανοποιούν τους πελάτες τους. Για αυτόν τον λόγο αγωνίζονται. Για να πουλάνε διαρκείας, να προσελκύουν πολλούς φιλάθλους και να κάνουν μεγάλα τηλεοπτικά συμβόλαια βασισμένα στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη τηλεθέαση. Όταν συμβαίνει αυτό, η ομάδα είναι πετυχημένη, οι οπαδοί ευχαριστημένοι και ο πρόεδρος πλουσιότερος. Ε, λοιπόν αυτό κάνουν οι ομάδες! Προσπαθούν να ικανοποιήσουν τους πελάτες τους. Οι πελάτες θέλουν νίκες ανεξαρτήτου θεάματος. Για πιο λόγο να πάνε κόντρα στα "θέλω" τους; Ηλίθιες είναι;

"ΕΛΑ" , Ελεονόρα Ζουγανέλη

Την είχα πρωτοακούσει πριν δύο χρόνια. Πάλι στην εκπομπή του Σπύρου Παπαδόπουλου που ήταν αφιερωμένη στον Κούτρα. Είχα πάθει την πλάκα μου! Την άκουσα ξανά σε αυτό το εκπληκτικό τραγούδι και ρίγη συγκίνησης με διαπέρασαν. Πανέμορφη, συμπαθητική, φωνάρα! Ζήτω η Ελεονόρα!

Ελεωνόρα Ζουγανέλη-Πάνος Μουζουράκης "Έλα"

Ο ΚΑΡΠΕΤ ΤΑ ΓΡΑΦΕΙ ΚΑΛΥΤΕΡΑ...

Είπα να γράψω κάτι για τον Ντέμη και την αποχώρηση του από την ΑΕΚ, αλλά μάλλον δεν έπρεπε να το επιχειρήσω. Όταν διαβάζεις τόσο γλαφυρά και ζωντανά κείμενα όπως αυτό του Καρπετόπουλου που θα ακολουθήσει, δεν χρειάζεται ΕΝΑ ΑΚΟΜΑ κείμενο για τον Ντέμη.

Αρκεί αυτό του Κάρπετ ως απάντηση στους οχετούς ειρωνείας που εκτοξεύτηκαν:

"Τον απολογισμό της προεδρίας του Ντέμη Νικολαΐδη στην ΑΕΚ τον έχω κάνει μία εβδομάδα πριν αυτός παραιτηθεί. Ο Ντέμης, ο πρώτος μεγάλος ποδοσφαιριστής που έγινε ενεργός πρόεδρος σε μεγάλη ομάδα, πέτυχε κάτι που ακούγεται οξύμωρο: αποδείχτηκε ένας διοικητικός παράγοντας με ήθος, που έδωσε στην ομάδα αξιοπρέπεια, και απέτυχε στο καθαρά αγωνιστικό κομμάτι, διότι αντί να χτίσει μια ομάδα παρασύρθηκε από την παγίδα του πρωταθλητισμού και προσπάθησε να κόψει δρόμο. Η ΑΕΚ του μέσα στο θερμοκήπιο της διαφθοράς του ελληνικού ποδοσφαίρου υπήρξε μια πρόταση διαφορετική, μια ποδοσφαιρική εταιρεία χωρίς έναν πατέρα-αφέντη σε μια χώρα που ονειρεύεται τέτοιους. Δεν θα μπω στη διαδικασία να ψάξω τους αληθινούς λόγους της παραίτησης του Νικολαΐδη, αμφισβητώντας κι εγώ (όπως έκαναν και πολλοί άλλοι) το γνήσιο της ειλικρίνειάς του. Ο Ντέμης μπορεί να αποφάσισε κάτι παρορμητικά και μπορεί και να το είχε μεθοδεύσει: δεν θα μου έκανε εντύπωση ούτε το ένα ούτε το άλλο, μια και ανήκει στη σπάνια κατηγορία των ανθρώπων που και στο ένστικτό τους βασίζονται και στη σκληρή δουλειά πιστεύουν. Για μένα ο Νικολαΐδης υπήρξε πάντοτε ένας άνθρωπος με τίμιες προθέσεις: η εντιμότητά του αποδείχτηκε όταν δημοσίως κάλεσε ένα μόνο από τους οργανωμένους να βγει και να πει ότι τον έβαλε να κάνει επεισόδια εναντίον του Μπάγεβιτς ή τον έστειλε κάποτε στους Θρακομακεδόνες να επιτεθεί στους παίκτες. Αυτό το έκανε τη στιγμή της πιο μεγάλης κόντρας του με τους οργανωμένους, ρισκάροντας και μια πιθανή προβοκάτσια: δεν βρέθηκε ούτε ένας να του προσάψει το παραμικρό.

Μισόλογα

Ο Νικολαΐδης ήταν ως πρόεδρος της ΑΕΚ καθαρός ουρανός που ουδέποτε φοβήθηκε τίποτα. Οι θέσεις του ήταν σαφείς και ποτέ δεν κρύφτηκε πίσω από μισόλογα. Οταν καταλόγιζε ευθύνες (σε έναν κόσμο που όλοι προτιμούν τη σιωπή) χρησιμοποιούσε ονόματα και επίθετα. Οταν συμφωνούσε το έλεγε κι όταν διαφωνούσε ήταν έτοιμος να σου εξηγήσει το γιατί. Πολλές από τις διακηρύξεις του ήταν παρορμητικές, πολλές φορές εμπιστεύτηκε φίλους, παρά τη θέση του δεν έμαθε να κάνει πολιτική. Από τότε που παρακολουθώ το ελληνικό ποδόσφαιρο δεν θυμάμαι άλλον παράγοντα να έχει ένα όραμα και ένα «θέλω» τόσο σαφές. Ηθελε ένα πολιτισμένο γήπεδο, μια ομάδα που να κερδίζει γιατί είναι καλύτερη, μια εταιρεία που να βασίζεται στον πλούτο που δημιουργεί η ίδια, ένα πρωτάθλημα αξιόπιστο, χωρίς όλους εκείνους που το έχουν βυθίσει στην τωρινή ανυποληψία του. Εφυγε αξιοπρεπώς και μόνος του γιατί η ομάδα γιουχαΐστηκε στο γήπεδό της έπειτα από μια νίκη που ήρθε με κατάθεση ψυχής. Το 'κανε ενώ ο κανόνας σε αυτή τη χώρα είναι η κατάργηση της ντροπής, η παντελής έλλειψη ευσυνειδησίας -άλλοι συμπεριφέρονταν σαν εθνάρχες ακόμα κι όταν στο Παναθηναϊκό Στάδιο τους αποδοκίμαζε 150 χιλιάδες κόσμος ενώ κρατούσαν το τρόπαιο του πρωταθλητή Ευρώπης: ευτυχώς, δεν είμαστε όλοι ίδιοι.

Αφορμή

Λάκισε; Είναι πιθανό. Ισως ο ίδιος έψαχνε αφορμή να φύγει μετά τη διαρροή της περίφημης παραίτησής του: αν αυτό συνέβη, δεν μου κάνει εντύπωση, ο Νικολαΐδης δεν δύναται να λειτουργήσει υπό προθεσμία. Αυτό που μέρες τώρα με τρώει είναι από πού λάκισε. Συγχωρήστε μου την αδυναμία, αλλά δεν βλέπω και τίποτα που να μοιάζει σπουδαίο στον χώρο του ελληνικού ποδοσφαίρου. Αν είχα άλλη δουλειά να κάνω, θα είχα λακίσει κι εγώ -όπως κάποια εκατομμύρια Ελληνες που δεν πατάνε στο γήπεδο, δεν διαβάζουν αθλητικές εφημερίδες, δεν παρακολουθούν ελληνικό ποδόσφαιρο ούτε καν στην τηλεόραση και νιώθουν γι' αυτό μια βαθιά σιχαμάρα. Από αυτό το ποδόσφαιρο δεν λάκισε ο Νικολαΐδης: θα 'λεγα ότι έμεινε πολύ.

Φυγή

Δεν μου έκανε εντύπωση η τεράστια χαρά όλων εκείνων που πανηγυρίζουν για τη φυγή του, με πρώτες τις αθλητικές εφημερίδες, που καταλαβαίνοντας πού φυσάει ο άνεμος κυκλοφορούν με αφιερώματα ευχαρίστησης στην αποτυχία του. Αυτός, αποτυχημένος σήμερα και επιτέλους μακριά από την προεδρία της ΑΕΚ, δεν έχει κανένα σοβαρό πρόβλημα: νέος είναι, λεφτά έχει, κάτι θα βρει για να περνάει την ώρα του. Η δική μου ερώτηση είναι ποιο είναι το δικό μας όραμα για το ποδόσφαιρο και το ρωτάω τώρα, όσο δηλαδή κρατούν οι πανηγυρισμοί της αποτυχίας του. Κανονικά η δική μας θέση θα πρέπει να είναι σε αντιδιαστολή με τα όσα ο Νικολαΐδης πρέσβευε.

Επενδυτές

Ο Ντέμης ήθελε κάτι σαφές. Οποιος τον πολέμησε πολέμησε κυρίως το όραμά του. Τώρα, που έφυγε ηττημένος, όποιος τον πολέμησε, εκδότης, αρθρογράφος, παράγοντας ή όλα αυτά μαζί, θα πρέπει από αύριο κιόλας να αποθεώνει αυτό το άλλου τύπου ποδόσφαιρο με το οποίο ο Ντέμης φανατικά αναμετρήθηκε, δηλαδή το δικό μας. Καιρός είναι να αφήσουμε κατά μέρος τις υποκρισίες και να κάνουμε τον λαϊκισμό σημαία μας. Να ζητάμε να πάνε στο ντέρμπι οι στρατοί και των δύο ομάδων την Κυριακή, και του Ολυμπιακού και του ΠΑΟ δηλαδή, ώστε να σκοτωθούν και να σπάσουν το γήπεδο, όπως οι ΠΑΟΚτσήδες το Καυτανζόγλειο, για να το διασκεδάσουμε. Να γράφουμε πόσο αναγκαίοι είναι στο ποδόσφαιρο οι πιστολάδες της νύχτας και να ζητάμε να πάρουν από μια ομάδα ο ένας για να γίνει το πρωτάθλημα κανονικό Φαρ Ουέστ. Να αποθεώνουμε όποιον στήνει ματς για να τα κονομάει από το Στοίχημα. Να γράφουμε ανοιχτά ότι είναι τεράστια μαγκιά να στήνεις πρωταθλήματα για να τα κερδίζεις. Κυρίως, ας αποφασίσουμε ότι κανόνας από δω και πέρα είναι τα μπάτζετ (κι ας μας έκανε ρεντίκολο η Ανόρθωση…) και ότι σημασία έχει να γυρίσουν «οι επενδυτές που ήξεραν να προστατεύουν ομάδες». Το λέω σοβαρά: ας παρουσιάσουμε χωρίς ενοχές το ποδόσφαιρο που γουστάρουμε, τώρα, που έφυγε ένας από τους λίγους που προσπάθησαν να μας πείσουν ότι υπάρχει κάτι άλλο.

Κόσμος

Το πιο διασκεδαστικό που διάβασα τις τελευταίες μέρες είναι ότι ο Νικολαΐδης υπήρξε αλαζόνας γιατί νόμισε ότι θα αλλάξει τον κόσμο. Οποιος το 'γραψε είχε δίκιο. Εχουμε χύσει τόσο πολύ δηλητήριο στις φλέβες αυτών των δύστυχων που ακόμα ασχολούνται με το ποδόσφαιρο στην Ελλάδα, που απαγορεύεται ειλικρινά να πιστεύεις ότι θα τους αλλάξεις… "

http://www.sport-fm.gr

ΕΦΥΓΕ Ο ΥΠΟΚΡΙΤΗΣ ΚΑΙ ΡΟΥΦΙΑΝΟΣ ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΟΛΑ ΘΑ ΦΤΙΑΞΟΥΝ

"Ομολογώ ότι με το ζόρι συγκράτησα τα δάκρυά μου τη στιγμή που άκουσα τον Ντέμη Νικολαΐδη να ανακοινώνει την απόφασή του να αποχωρήσει από την ΑΕΚ επειδή ο κόσμος στο ΟΑΚΑ αποδοκίμασε στο γκολ του Μαϊστόροβιτς. «Φταίω εγώ, γι' αυτό και φεύγω» είπε ο... Δον Κιχώτης της Ενωσης, την ώρα που ο ουρανός άστραψε και η γη σκίστηκε από στενοχώρια στα δύο."

Βασίλης Βέργης, εφημερίδα Goalnews

" Ο Νικολαΐδης όταν μιλάει για τον κόσμο της ΑΕΚ βγάζει... υποκρισία. Με τον κόσμο της ταυτίστηκε, από τον κόσμο της θεοποιήθηκε περισσότερο κι από ποδοσφαιριστές που είχαν μεγαλύτερη αγωνιστική προσφορά στην ομάδα. Αυτούς κοιτούσε στα μάτια όταν σκαρφάλωνε στα κάγκελα της σκεπαστής ή όταν επισκεπτόταν το δωματιάκι της Original. Oταν τους έδινε εισιτήρια ή ακόμη και χαρτζιλίκι (σε παιδιά που είχαν ανάγκη) ή όταν συναντούσε στην Ισπανία (ως παίκτης της Ατλέτικο) οπαδούς που πηγαινόφερναν το πανό κατά Μπάγεβιτς όταν ο τελευταίος ήταν προπονητής της ΑΕΚ. Aλλωστε ο ίδιος ο κόσμος ήταν όταν βρέθηκαν «απέναντι» που του υπενθύμιζε πως τον έκανε πρόεδρο, αλλά και πως θα τον διώξει κιόλας..."

Ευάγγελος Μίχος, εφημερίδα Goalnews

Ο Νικολαΐδης είχε αποφασίσει ότι θα φύγει και φεύγει νωρίτερα σε μια δύσκολη χρονιά. Οπως και με τη μεταγραφή στην Ατλέτικο, λέει ότι το κάνει για την ομάδα. Οπως και με τη μεταγραφή στην Ατλέτικο, έτσι και τώρα, πρώτα το κάνει για τον εαυτό του.

Αντώνης Πανούτσος, εφημερίδα Sportday

Η παραπάνω είναι μία μικρή "συλλογή" από αποσπάσματα σχετικά με την αποχώρηση του Ντέμη Νικολαϊδη από την προεδρία της ΑΕΚ. Υπάρχουν και άλλα πολλά σχόλια τα οποία κινούνται σε άλλο μήκος κύματος και τον εκθειάζουν, αλλά αυτά δεν έχουν αξία. Ανήκουν στο λεγόμενο "Ντεμοτεχνείο".

Εδώ και μέρες σκεφτόμουν τι να γράψω για την εσπευσμένη ολοκλήρωση μίας προαναγγελθείσας αποχώρησης. Τι να πρωτογράψει κανείς; Για τα πάρτυ του ΟΑΚΑ το 2004; Για την ατμόσφαιρα χαράς και αισιοδοξίας του γηπέδου; Για την γιορτή του Τσάμπιονς Λιγκ το 2006; Για την ράβε-ξήλωνε λογική των μεταγραφών κάθε καλοκαιριού; Για τις παλινωδίες στην επιλογή του μοντέλου λειτουργίας της ομάδας; Για την καθυστέρηση ωρίμανσης των συνθηκών που θα επιτρέψουν την κατασκευή του γηπέδου; Για το προπονητικό των Θρακομακεδόνων; Για την κόντρα με τους οργανωμένους οπαδούς; Για την μη κατάκτηση ούτε ενός τίτλου; Για το μέτριο έως κακό θέαμα τις περισσότερες χρονιές; Για την αδυναμία προστασίας της ομάδας από την συμμορία του κατάπτυστου; Για την σωστή στάση απέναντι στους προπονητές; Για το διαφορετικό ύφος και ήθος σε ότι είχε να κάνει με την στάση της ΠΑΕ σε θέματα διαιτησίας και παρασκηνίου; Για την οικονομική εξυγίανση;

Όλα αυτά θα μπορούσα να τα αναλύσω διεξοδικά, αλλά νομίζω ότι το έχουν κάνει και με το παραπάνω οι εφημερίδες και τα υπόλοιπα μέσα ενημέρωσης. Αυτό που θέλω να πω εγώ, είναι ότι ανεξάρτητα από τα πολλά λάθη που έκανε ο Ντέμης κατά την διάρκεια της θητείας του, το ποδόσφαιρο στην Ελλάδα είναι πιο πιθανό να χάσει από την αποχώρηση του παρά να κερδίσει.

Για την ΑΕΚ δεν το συζητώ. Σε βάθος χρόνου θα επανέλθει και θα ομαλοποιήσει την αγωνιστική και εξωαγωνιστική της πορεία , αλλά επί του παρόντος θα βγει χαμένη. Ο Ντέμης, όσο και αν προσπαθούν κάποιοι να κάνουν το άσπρο μαύρο, ένωνε και συσπείρωνε την ομάδα, παρόλο που δεν ήταν πλέον το πρόσωπο απόλυτης αποδοχής που ήταν στην αρχή της θητείας του. Ήταν το σημείο αναφοράς της ομάδας και η σημαία της. Η συνομοταξία του Χατζηχρήστου ήταν η μόνη που ήθελε την αποχώρηση του. Όχι για λόγους που αφορούσαν το καλό της ΑΕΚ, αλλά για ιδιοτελείς λόγους . Ο Ντέμης είχε πολλούς υποστηρικτές, και μεγάλη μερίδα των φιλάθλων πήγαινε γήπεδο διότι του έδειχνε εμπιστοσύνη. Δεν περίμενε να δει μεγάλη μπάλα, αλλά ήξερε ότι τα λεφτά που δίνει δεν θα καταλήξουν στην τσέπη κάποιου λαμόγιου. Με την παρούσα διοίκηση, η αίσθηση αυτή υπάρχει ακόμα, αλλά ο Ντέμης το απέπνεε αυτό απόλυτα. Δεν ξέρω τι θα γίνει στο μέλλον και δεν μπορώ να είμαι και πολύ αισιόδοξος όταν αναλογίζομαι ότι από την ομάδα έχουν περάσει πρόεδροι όπως Ψωμιάδης...

Αυτό που μου προκαλούσε και μου προκαλεί άσχημη εντύπωση σε όλη την πορεία του Νικολαϊδη στην προεδρία της ΑΕΚ, είναι η στάση των αθλητικών συντακτών προς το πρόσωπο του. Δεν περίμενα βέβαια από την ίσως πιο διεφθαρμένη και απολίτιστη επαγγελματική ομάδα της χώρας να ακολουθήσει άλλου είδους στάση προς έναν ποδοσφαιράνθρωπο όπως ο Ντέμης, αλλά ειδικά στην περίπτωση του, πραγματικά ξεσάλωσαν! Και το λέω αυτό όχι διότι δεν αποδέχομαι την διαφορετικότητα στην άποψη, αλλά διότι πολλές από τις κριτικές που δέχτηκε δεν ήταν επί των θεμάτων αρμοδιότητας του, αλλά προσωπικού τύπου προσβολές και ειρωνείες που έβγαζαν μία ακατανόητη αποστροφή και εμπάθεια. Τι τους έκανε, ρε παιδιά, και τον αντιπαθούσαν τόσο; Τους πείραξε κανένα συγγενικό πρόσωπο; Τους έκλεψε το ψωμί; Δεν νομίζω.. Διαβάστε π.χ. στην αρχή της ανάρτησης, τι γράφει αυτός ο ανεκδιήγητος, ο Βέργης (εκδότης της goalnews...).

Για τα αγωνιστικά, θα μπορούσαμε να σταθούμε σε πολλά. Το πιο σημαντικό κατά την γνώμη μου είναι το ότι δεν δημιουργήθηκε ένας βασικός κορμός παικτών και πάνω σε αυτόν να χτιστεί μία ανταγωνιστική ομάδα. Κάθε καλοκαίρι είχαμε 15 αποχωρήσεις και άλλες τόσες μετεγγραφές. Έτσι, είναι πολύ δύσκολο να κάνεις ομάδα ικανή να παίξει καλό ποδόσφαιρο. Μπορείς να διεκδικήσεις το πρωτάθλημα (όπως και έγινε) αλλά θέαμα δεν μπορείς να προσφέρεις. Χρειάζεται χρόνος. Και αυτόν τον χρόνο, ο Ντέμης τον είχε στη διάθεση του αλλά δεν τον εκμεταλλεύτηκε.

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΠΟΔΕΙΞΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ

Φανταστική συζήτηση μεταξύ ενός Σκεπτικιστή (Σ) και ενός Θρησκευόμενου (Θ) σχετικά με την ύπαρξη του Θεού και τα θαύματα που αυτός κάνει:

Θ - Κατά την γνώμη μου, τα θαύματα είναι η καλύτερη απόδειξη πως υπάρχει θεός.
Σ - Δεν είμαι σίγουρος ότι ξέρω τι είναι θαύμα
Θ – Μα είναι κάτι το ασυνήθιστο και το απρόβλεπτο
Σ – Η πτώση ενός τεράστιου μετεωρίτη ή η έκρηξη ενός ηφαιστείου είναι ασυνήθιστα και απρόβλεπτα συμβάντα. Σίγουρα δεν τα θεωρείς θαύματα;
Θ – Όχι βέβαια. Τέτοια φαινόμενα είναι φυσικά. Τα θαύματα είναι υπερφυσικά.
Σ – Τι εννοείς υπερφυσικά; Αυτή δεν είναι μία άλλη λέξη για το ίδιο πράγμα; Αν συμβουλευτείς το λεξικό θα δεις ότι γράφει: «Υπερφυσικό: έξω από τη συνήθη λειτουργία αιτίου και αποτελέσματος». Όλα λοιπόν εξαρτώνται από το τι εννοείς με τη λέξη «συνήθης».
Θ – Θα έλεγα ότι συνηθισμένο είναι κάτι το οικείο , κάτι που το καταλαβαίνουμε καλά.
Σ – Όμως, μια ηλεκτρογεννήτρια ή ένα ραδιόφωνο θα φαινόταν σαν θαύμα στους προγόνους μας που δεν ήταν εξοικειωμένοι με τον ηλεκτρομαγνητισμό.
Θ – Συμφωνώ. Ίσως να θεωρούσαν αυτές τις συσκευές θαύματα, θα έκαναν όμως λάθος γιατί εμείς ξέρουμε ότι λειτουργούν σύμφωνα με τους φυσικούς νόμους. Ένα υπερφυσικό συμβάν είναι αυτό που η αιτία του δεν βρίσκεται σε κανέναν γνωστό ή άγνωστο φυσικό νόμο.
Σ- Αυτό δεν είναι άχρηστος ορισμός; Πως γίνεται να ξέρεις σε ποιες περιπτώσεις υπάρχουν άγνωστοι φυσικοί νόμοι; Μπορεί να υπάρχουν εντελώς παράξενοι και απρόβλεπτοι νόμοι που απλώς δεν έτυχε να τους συναντήσουμε. Φαντάσου ένα βράχο να στέκεται στον αέρα. Θα το θεωρούσες θαύμα;
Θ – Εξαρτάται… Θα έπρεπε να βεβαιωθώ ότι δεν είναι πλάνη ή απάτη.
Σ – Μπορεί όμως να υπάρχουν φυσικές διαδικασίες που να προκαλούν πλάνες τις οποίες κανείς δεν θα υποπτευόταν.
Θ – Ή ίσως όλες οι εμπειρίες μας να είναι μια πλάνη , οπότε περιττεύει κάθε συζήτηση;
Σ – Εντάξει, ας μην πάρουμε αυτό το δρόμο. Όμως ακόμη δεν μπορείς να’ σαι σίγουρος ότι δεν υπάρχει κάποιο αλλόκοτο μαγνητικό ή βαρυτικό αίτιο που κρατά το βράχο στον αέρα.
Θ – Είναι όμως ευκολότερο να πιστέψουμε στο Θεό παρά σε εξωτικά μαγνητικά φαινόμενα. Όλα είναι ζήτημα πίστης.
Σ - Α! τότε λοιπόν στην πραγματικότητα εννοείς ότι θαύμα είναι «κάτι που προκαλείται από το Θεό»;
Θ – Ακριβώς! Μολονότι μερικές φορές χρησιμοποιεί ανθρώπινη μεσολάβηση
Σ – Όμως δεν μπορείς να επικαλείσαι τα θαύματα ως απόδειξη ύπαρξης του θεού γιατί το επιχείρημα σου είναι φαύλος κύκλος. «Τα θαύματα αποδεικνύουν την ύπαρξη ενός μέσου που δημιουργεί θαύματα». Τελικά, όπως το παραδέχτηκες, είναι ζήτημα πίστης. Για να έχουν κάποιο νόημα τα θαύματα πρέπει ήδη να πιστεύεις στο Θεό. Προφανώς τα συμβάντα που χαρακτηρίζουμε ως θαύματα δεν αποδεικνύουν την ύπαρξη του θεού. Θα μπορούσε να είναι παραξενιές της φύσης.
Θ – Παραδέχομαι ότι από τη σκοπιά των θαυμάτων η μετεώριση βράχων είναι αμφίβολος, όχι όμως κάποιο από τα γνωστά θαύματα, όπως λόγου χάρη η σίτιση του πλήθους από τον Ιησού. Δεν μπορείς να μου πεις ότι το ψωμί και τα ψάρια πολλαπλασιάστηκαν με κάποιον φυσικό νόμο.
Σ – Τι σε κάνει να πιστεύεις μια ιστορία που την έγραψαν πριν από πολλές εκατοντάδες χρόνια μερικοί προληπτικοί ζηλωτές που διακατέχονταν από τη θέληση να διαδώσουν τη θρησκεία τους;
Θ – Είσαι κυνικός. Από μόνη της , η ιστορία του ψωμιού και των ψαριών δεν λέει και πολλά πράγματα. Πρέπει να την δεις μέσα στο πλαίσιο της Βίβλου. Άλλωστε δεν είναι το μόνο θαύμα που περιγράφεται εκεί.
Σ – Θύμισε μου κάποιο άλλο.

Θ – Ο Ιησούς περπάτησε στο νερό.
Σ – Μετεώριση! Νόμιζα πως έβγαλες από τη μέση αυτό το είδος θαυμάτων ως «αμφίβολα»
Θ – Για ένα βράχο ναι, όχι όμως για τον Ιησού.
Σ – Γιατί όχι;
Θ – Γιατί ο Ιησούς ήταν υιός Θεού, συνεπώς είχε υπερφυσικές δυνάμεις.
Σ – Νομίζω επανέρχεσαι στο ίδιο θέμα. Δεν πιστεύω ότι ο Ιησούς είχε υπερφυσικές δυνάμεις. Αν περπάτησε στο νερό, προτιμώ να το θεωρώ σαν παράξενο φυσικό συμβάν. Εν πάση περιπτώσει, δεν πιστεύω καθόλου αυτήν την ιστορία. Γιατί θα έπρεπε;
Θ – Η Βίβλος υπήρξε πηγή έμπνευσης για εκατομμύρια ανθρώπους. Δεν μπορείς να την αγνοήσεις έτσι εύκολα.
Σ – Τότε το ίδιο ισχύει και για τα έργα του Καρλ Μαρξ. Δεν νομίζω ότι σε αυτά γίνεται πουθενά λόγος για θαύματα.
Θ – Μπορείς να αρνηθείς το λόγο της βίβλου, δεν μπορείς όμως να παραβλέψεις τους ισχυρισμούς εκατοντάδων ανθρώπων που είχαν εμπειρίες θαυμάτων ακόμη και στην εποχή μας.
Σ – Οι άνθρωποι ισχυρίζονται ένα σωρό πράγματα: συναντήσεις με εξωγήινους, τηλεμετακινήσεις, τηλαισθία. Μόνο ένας ανόητος ή παρανοϊκός θα έδινε προσοχή σε τέτοιες υπερβολές.
Θ – Παραδέχομαι πως υπάρχουν πολλοί φαντασιώδεις ισχυρισμοί, όμως οι μαρτυρίες για πίστη που θεραπεύει είναι πειστικές. Σκέψου τη Παναγιά της Τήνου.
Σ – Ψυχοσωματικά φαινόμενα! Να μου επιτρέψεις να επαναλάβω αυτό που είπες: «Όλα είναι θέματα πίστης». Συμφωνώ. Δεν είναι λοιπόν πιο εύκολο να πιστέψει κανείς σε λίγα παράξενα ιατρικά περιστατικά παρά το να εφεύρει μια θεότητα;
Θ – Δεν μπορείς να υποβιβάζεις όλα τα θαύματα στο ψυχοσωματικό επίπεδο. Άλλωστε τι σημαίνει αυτός ο όρος; Δεν είναι ευφημισμός του «ιατρικώς ανεξήγητου»; Αν ήταν μόνο παραξενιές της φύσης θα πίστευαν τόσοι πολλοί στα θαύματα;
Σ – Είναι όλα κατάλοιπα προλήψεων από την εποχή της μαγείας. Πριν από την εμφάνιση των μεγάλων θρησκειών ή της επιστήμης, οι πρωτόγονοι άνθρωποι πίστευαν ότι σχεδόν τα πάντα συμβαίνουν με μαγικό τρόπο – εξαιτίας της δράσης κάποιων μικρών θεών ή δαιμόνων. Καθώς η θρησκεία προχωρούσε προς την ιδέα ενός μοναδικού Θεού και η επιστήμη εξηγούσε συνεχώς περισσότερα πράγματα, οι μαγικές ερμηνείες άρχισαν να σβήνουν. Όμως κάποια υπολείμματα επιβιώνουν.
Θ – Δεν ισχυρίζεσαι βέβαια ότι οι προσκυνητές της Τήνου είναι οπαδοί της μαγείας!
Σ – Προφανώς όχι. Όμως η πίστη τους στην «πίστη που θεραπεύει» δεν διαφέρει και πολύ, ίσως καθόλου, από την πίστη λόγου χάρη, σε Αφρικανούς θεραπευτές-μάγους ή στην επικοινωνία με τα πνεύματα. Αταβιστικές δεισιδαιμονίες από την εποχή της μαγείας, που απλώς επισημοποιήθηκαν από τις μεγάλες θρησκείες. Η συζήτηση για θαύματα είναι απλώς υγιέστερη λατρεία της μαγείας.
Θ – Υπάρχουν δυνάμεις του καλού και του κακού που εκδηλώνονται με πολλούς τρόπους.
Σ – Και θεωρείς και τα κακά υπερφυσικά γεγονότα ως απόδειξη για την ύπαρξη του Θεού; Μήπως ο Θεός εξαπολύει και δυνάμεις του κακού;
Θ – Η σχέση ανάμεσα στο καλό και το κακό αποτελεί λεπτό θεολογικό ζήτημα. Υπάρχουν πολλές απόψεις πάνω στα ερωτήματα σου. Η αδυναμία του ανθρώπου μπορεί να διευκολύνει το κακό, ανεξάρτητα από την έσχατη προέλευση του.
Σ – Έτσι δεν χρειάζεται να θεωρείς τον θεό υπεύθυνο για τις λεγόμενες σκοτεινές δυνάμεις-αν βέβαια υπάρχουν..
Θ – Όχι βέβαια, όχι.
Σ – Συνεπώς υπάρχουν δύο τύποι υπερφυσικών φαινομένων: όσα εκπορεύονται από το θεό-αυτά που αποκάλεσες θαύματα-και τα αποκρουστικά-γνωστά σαν μαύρη μαγεία-, η προέλευση των οποίων είναι αμφιλεγόμενη. Υποθέτω πως θα μπορούσε να υπήρχαν και ουδέτερα όπως η ψυχοκίνηση και η μαντική. Όλα αυτά μου φαίνονται κάπως μπερδεμένα. Προτιμώ να πιστεύω πως όλα είναι πρωτόγονες φαντασίες, λείψανα της εποχής της μαγείας, κατάλοιπα του πολυθεϊσμού. Η πίστη σου στα θαύματα είναι ακριβώς το λογικό τέρμα ενός φάσματος αρχέγονων δεισιδαιμονιών αλλά εντελώς ανάξια ενός θεού που έχει τη μεγαλοπρέπεια και τη δύναμη που περιγράφεις.
Θ – Νομίζω πως δεν είναι καθόλου παράλογο να υποθέτω ότι υπάρχουν υπερφυσικές δυνάμεις που μπορούν να εκδηλωθούν με πολλούς τρόπους για καλό ή κακό. Η πίστη που θεραπεύει είναι η καλή πλευρά τους.
Σ – Κι αυτό αποδεικνύει την ύπαρξη του Θεού;
Θ – Πιστεύω πως ναι
Σ – Τι γίνεται με τις αποτυχίες, μ εκείνους τους άτυχους που δεν θεραπεύονται; Ο Θεός δεν νοιάζεται γι αυτούς; Ή η δύναμη Του εξασθενεί περιστασιακά;
Θ – Ο Θεός ενεργεί με μυστηριώδεις τρόπους αλλά η δύναμη Του είναι απόλυτη.
Σ – Αυτός είναι ένας απλός τρόπος να λες πως δεν ξέρεις. Εφόσον η δύναμη του Θεού είναι απόλυτη, τι χρειάζεται τα θαύματα;
Θ – Δεν σε καταλαβαίνω

Σ – Ένας παντοδύναμος Θεός που κυβερνά ολόκληρο το Σύμπαν και μπορεί να κάνει τα πάντα, δεν χρειάζεται θαύματα. Αν ο Θεός ήθελε να μην πεθάνει κάποιος από καρκίνο θα μπορούσε να τον προφυλάξει από την αρρώστια εξαρχής. Έτσι θα μπορούσα να θεωρήσω τα θαύματα σαν απόδειξη ότι κάπου ο Θεός έχασε τον έλεγχο του κόσμου και μ’ αυτά προσπαθεί να επιδιορθώσει αδέξια τη ζημιά. Γιατί ποιο είναι το νόημα όλων αυτών των θαυμάτων;
Θ – Διαμέσου των θαυμάτων ο Θεός αποδεικνύει τη θεϊκή του δύναμη.
Σ – Τότε γιατί ενεργεί τόσο σκοτεινά; Γιατί δεν γράφει μια ξεκάθαρη προκήρυξη στον ουρανό ή γιατί δεν αλλάζει την όψη του φεγγαριού ή δεν δίνει κάποια αδιάσειστη απόδειξη; Ή καλύτερα γιατί δεν αποτρέπει κάποια μεγάλη φυσική καταστροφή ή δεν παρεμποδίζει την εξάπλωση μιας καταστρεπτικής επιδημίας; Όσο θαυμαστές κι αν είναι μερικές ιάσεις στην Τήνο , η ανθρώπινη δυστυχία είναι απροσμέτρητη. Επαναλαμβάνω, τα θαύματα που περιγράφεις φαίνονται ανάξια ενός παντοδύναμου Θεού. Η μετεώριση και ο πολλαπλασιασμός των ψαριών δίνουν μια αίσθηση κοσμικής ταχυδακτυλουργίας. Δεν νομίζεις ότι είναι προϊόντα παιδαριώδους φαντασίας;
Θ – Ίσως ο Θεός αποτρέπει καταστροφές κάθε στιγμή.
Σ – Αυτό δεν είναι απάντηση. Ο καθένας θα μπορούσε να ισχυριστεί το ίδιο. Υπόθεσε πως ισχυρίζομαι ότι ψελλίζοντας κάποιο ξόρκι κάθε πρωί εμποδίζω έναν παγκόσμιο πόλεμο. Το γεγονός ότι ως τώρα δεν έγινε πόλεμος αποτελεί απόδειξη του ισχυρισμού μου; Είναι σίγουρο πως μόνο οι θαυμαστές του παραλόγου θ’ ακολουθήσουν αυτή τη συλλογιστική.
Θ – Οι χριστιανοί πιστεύουν ότι ο θεός στηρίζει συνεχώς την ύπαρξη του κόσμου, οπότε, σύμφωνα με μία άποψη, ότι συμβαίνει είναι και ένα θαύμα, ενώ όλη αυτή η συζήτηση για διακρίσεις ανάμεσα στο φυσικό και το υπερφυσικό είναι καθαρή φιλολογία.
Σ – Τώρα τα γυρίζεις. Φαίνεται να λες πως ο Θεός είναι η φύση.
Θ – Λέω ότι ο Θεός είναι αιτία των πάντων στο φυσικό κόσμο αν και όχι υποχρεωτικά μέσα στο πλαίσιο του χρόνου. Έθεσε σε λειτουργία τον κόσμο χωρίς να αποσυρθεί. Ο Θεός βρίσκεται έξω από τον κόσμο και υπεράνω των νόμων της Φύσης, και συντηρεί τα πάντα.
Σ – Νομίζω πως παίζουμε με τα λόγια. Η φύση έχει όμορφους νόμους και το Σύμπαν εξελίσσεται σύμφωνα μ’ αυτούς. Το ίδιο ακριβώς περιγράφεις και εσύ με Θεϊστικούς όρους όταν λες «συντηρεί τα πάντα». Τι σημαίνει ότι ο Θεός «συντηρεί τα πάντα». Τι σημαίνει ότι ο Θεός συντηρεί το Σύμπαν; Πόσο διαφέρει αυτό που από το να λες απλώς ότι το Σύμπαν συνεχίζει να υπάρχει;
Θ – Δεν μπορεί να σε ικανοποιεί μόνο το γεγονός ότι το Σύμπαν υπάρχει. Πρέπει να έχει κάποια εξήγηση. Πιστεύω ότι αυτή η εξήγηση είναι ο Θεός. Και η δύναμη του κάθε στιγμή χρησιμοποιείται για να διατηρείται το θαύμα της ύπαρξης. Αυτό το κάνει τις περισσότερες φορές με κανονικό τρόπο – μ’ αυτό που θα έλεγες «νόμοι της φυσικής» - , όμως, από καιρό σε καιρό ξεφεύγει απ’ αυτή την τάξη και δημιουργεί εντυπωσιακά γεγονότα , όπως π.χ. προειδοποιήσεις ή μηνύματα στους ανθρώπους. Ακόμη, ενισχύει την πίστη, όπως όταν άνοιξε δίοδο στην Ερυθρά θάλασσα για να περάσουν οι Εβραίοι.
Σ – Αυτό που δεν μπορώ να καταλάβω είναι γιατί φαντάζεσαι ότι αυτός ο υπερφυσικός θαυματοποιός είναι ο ίδιος με το όν που δημιούργησε τον κόσμο, που αποκρίνεται στους προσευχόμενους, που εφεύρε τους νόμους της φύσης, που θα καθήσει να κρίνει κ.ο.κ. Γιατί όλα αυτά τα όντα να μην είναι διαφορετικά υπερφυσικά πράγματα; Πρέπει να υποθέσω ότι με τόσα πολλά θαύματα, που προφανώς μπορούν και στηρίζουν τόσες διαφορετικές και αντιμαχόμενες θρησκείες, αυτός που πιστεύει στα θαύματα είναι υποχρεωμένος να δεχτεί την ύπαρξη ενός πλήθους ανταγωνιζόμενων υπερφυσικών όντων.
Θ – Ο ένας Θεός είναι απλούστερος από τους πολλούς.
Σ – Ακόμη δεν μπόρεσα ποτέ να καταλάβω πως είναι δυνατόν τα λεγόμενα θαυμαστά συμβάντα, όσο αξιόλογα κι αν είναι , να θεωρηθούν αποδείξεις της ύπαρξης του Θεού. Νομίζω ότι απλώς εκμεταλλεύεσαι το πανάρχαιο ένστικτο που έχουμε όλοι, και προσωποποιείς τη «θεά τύχη» ονομάζοντας την Θεό. Πως μπορείς να παίρνεις στα σοβαρά αυτά τα «θαύματα»;
Θ – Δεν βρίσκω τίποτε το απίστευτο προκειμένου για το θεό, ο οποίος είναι ποιητής των πάντων και χειριστής όλων των υλικών αντικειμένων. Σε σύγκριση με το θαύμα του Σύμπαντος Του, πόσο σπουδαίο είναι για το Θεό να διανοίξει δίοδο στην Ερυθρά Θάλασσα;
Σ – Όμως επιμένεις να στηρίζεις την επιχειρηματολογία σου στην υπόθεση ότι υπάρχει Θεός. Συμφωνώ μαζί σου ότι αν υπάρχει πραγματικά αυτός ο Θεός που περιγράφεις- άπειρος, παντοδύναμος, πανάγαθος, παντογνώστης κ.ο.κ. – το περιστατικό της Ερυθράς θάλασσας θα ήταν γι αυτόν ασήμαντο παιχνιδάκι. Πως όμως ξέρουμε ότι υπάρχει;
Θ – Είναι ζήτημα πίστης
Σ - Ακριβώς!

Από το βιβλίο του Paul Davies "ΘΕΟΣ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΦΥΣΙΚΗ" , Εκδόσεις Κάτοπτρο.

Διαιτητής της «παράγκας» αποκαλύπτει

Ο Δ. Ποντίκης σπάει την «ομερτά» στην «http://www.kathimerini.gr/» μιλώντας για το παρασκήνιο της «μαύρης» περιόδου του ελληνικού ποδοσφαίρου

Συνέντευξη στον Θανο Μπλουνα

Εχουν ειπωθεί πολλά για την εποχή της «παράγκας» στο ελληνικό ποδόσφαιρο, όμως για πρώτη φορά κάποιος από όσους ήταν μέσα στα πράγματα ρίχνει φως σε μια από τις πιο σκοτεινές του περιόδους και σπάει το νόμο της σιωπής.
Εναν νόμο που έχει επικρατήσει από την πρώτη στιγμή, αφού η συντριπτική πλειοψηφία των εμπλεκόμενων έδειχνε και εξακολουθεί να δείχνει απροθυμία στο να μιλήσουν δημοσίως για το τι συνέβαινε τότε, άσχετα αν στις «off the record» συζητήσεις τους οι ιστορίες για εκείνα τα χρόνια, και οι αναφορές για τα «κατορθώματα» των ισχυρών της εποχής, έχουν αποκτήσει πλέον μυθικές διαστάσεις. Μέσα στο κλίμα τη λήθης και της γενικευμένης συγκάλυψης, αφού κάποιοι από τους πρωταγωνιστές βρίσκονται ακόμη και σήμερα στην κορυφή της διοίκησης του ποδοσφαίρου και κάποιοι άλλοι δεν θέλουν να τους δυσαρεστήσουν αφού προσδοκούν οφέλη, ένας διαιτητής αποφασίζει να αναφερθεί σε όσα έζησε και αντιλήφθηκε στη συγκεκριμένη ταραγμένη περίοδο. Ο Δημήτρης Ποντίκης, βρέθηκε στον πίνακα της Α' Εθνικής την περίοδο 1999 - 2001 και συνέδεσε την παρουσία του με τον επεισοδιακό αγώνα κυπέλλου ΑΕΚ - Ολυμπιακού που δεν τελείωσε ποτέ. Μιλώντας στην «Κ» περιγράφει πώς λειτουργούσε το σύστημα που επηρέαζε πρόσωπα και καταστάσεις, τι ζητούσαν και τι έταζαν στους διαιτητές όσοι τους πλησίαζαν και πώς οι εκάστοτε ισχυροί έβρισκαν και βρίσκουν τρόπους να μολύνουν με δράση και την παρουσία τους το λαοφιλέστερο άθλημα. Δεν διστάζει μάλιστα να παραδεχτεί ότι και ο ίδιος υπήρξε «όργανο του συστήματος».

Πώς στήθηκε όλος ο μηχανισμός

- Την περίοδο που γίνατε διαιτητής Α΄ Εθνικής ακουγόταν το όνομα του Θωμά Μητρόπουλου ως του ανθρώπου που, όντας εξωθεσμικός, είχε τη δύναμη να επηρεάζει καταστάσεις στο ποδόσφαιρο. Ισχυε αυτό;
- Ηταν ο παρά τη ΕΠΟ... Η διαιτησία ήταν υπό την ΕΠΟ και αυτός ήταν παρά τη ΕΠΟ. Εχουν ακουστεί διάφορα... Είχε ακουστεί ότι ο Θωμάς ήλεγχε το διοικητικό συμβούλιο της ΕΠΟ...
- Τι σημαίνει το «παρά τη ΕΠΟ»; Οτι ο Θωμάς και οι συνεργάτες του παρότι δεν είχαν επίσημες θέσεις, μπορούσαν να περνούν τις δικές τους γραμμές;
- Kάπως έτσι... Μπορούσαν να περνούν κάποιες γραμμές μέσα από τα άτομα που ήλεγχαν μέσα από το διοικητικό συμβούλιο της ΕΠΟ.
- Αυτοί που λειτουργούσαν παρά τη ΕΠΟ είχαν λόγο για το ποιοι διαιτητές θα μπαίνουν στους πίνακες;
- Οταν ελέγχεις μια κατάσταση μπορείς να έχεις λόγο παντού. Είχαν λόγο παντού. Λογικό δεν είναι;
- Aρα, κι εσείς που μπήκατε εκείνη την περίοδο στους πίνακες ήσασταν υπό την έγκρισή τους;
- Aυτό είναι ξεκάθαρο. Ή είσαι μαζί τους ή δεν είσαι. Απλά πράγματα... Και τώρα το ίδιο γίνεται. Ή είσαι με τον Γκαγκάτση και παίζεις ή δεν είσαι με τον Γκαγκάτση και δεν παίζεις. Εχεις δει πολλούς διαιτητές να είναι στους πίνακες από ενώσεις που δεν ψηφίζουν Γκαγκάτση; Πάντα έτσι γίνεται. Ακόμη και μέσα στους συνδέσμους διαιτητών... Δεν προτείνεται διαιτητής για να μπει στους πίνακες αν δεν ψηφίσει τη διοίκηση. Ή είσαι μαζί με τη διοίκηση και τη στηρίζεις ή δεν είσαι και είσαι χαμένος.
- Η περίοδος από το 1997 έως το 2001 έχει χαρακτηριστεί περίοδος της «παράγκας». Αυτοί οι άνθρωποι σας είχαν προσεγγίσει; Eίχατε απευθείας επαφή ή επικοινωνούσαν μαζί σας μέσω τρίτων;
- Kατ' αρχάς δεν ήταν από το 1997. Τα πρώτα βήματα άρχισαν να γίνονται από το 1995. Με τους ίδιους, με τον Θωμά για παράδειγμα, ήταν δύσκολο να είχες επαφή, αλλά είχες με ανθρώπους που μιλούσαν μαζί του... Τότε οι μισοί έλεγαν πως μιλούσαν μαζί του...
- Δηλαδή, ποιοι έλεγαν ότι μιλούσαν μαζί του;
- Οι μισοί παλιοί διαιτητές, για να δείχνουν ότι μπορούν να επηρεάζουν καταστάσεις έλεγαν «εγώ μιλάω με το Θωμά», όπως τώρα λένε «εγώ μιλάω με τον Γκαγκάτση». Παλιότερα έλεγαν ότι μιλούσαν με τον Τριβέλλα. Αύριο θα μιλάνε με τον αυριανό Γκαγκάτση. Είναι πάντα οι ίδιοι.
- Τα ίδια άτομα τόσα χρόνια;
- Eίναι επιτήδειοι. Δεν έχουν όραμα για το ποδόσφαιρο αλλά για το πώς θα περνούν οι ίδιοι καλά.
- Οπως μου το περιγράφετε καταλαβαίνω ότι την επικοινωνία με τους διαιτητές την είχαν αναλάβει οι πρώην διαιτητές. Είναι έτσι;
- Aυτοί που είναι κοντά στους διαιτητές... Αυτοί που κάνουνε επαφές είναι παλιοί διαιτητές.
- Aπό πού αντλούν τη δύναμή τους;
- Eίναι ετερόφωτοι. Δεν είναι αυτόφωτοι. Είναι σκουλήκια!
- Μπορείτε να μου πείτε τα ονόματα αυτών που εννοείτε;
- Οχι.
- Eσάς πώς σας προσέγγισαν αυτοί που χαρακτηρίσατε «σκουλήκια»;
- Ερχονται και σου λένε «εγώ θα σε βάλω στους πίνακες», σου λένε διάφορα «θα», εσύ πάνω στον ενθουσιασμό σου θέλεις να παίξεις και προχωράει το σύστημά τους. Και εσύ γίνεσαι ένα αναλώσιμο υλικό. Μπαίνεις, παίζεις, βγαίνεις.
- Ναι, αλλά για να σας λένε ότι θα σας βάλουν στους πίνακες και τελικά να σας βάζουν, σημαίνει ότι έχουν δύναμη. Από πού την αντλούν;
- Kάποιοι τους θέλουν. Κάποιοι τους συντηρούν. Μπορεί κάποια στιγμή να ήταν ορισμένοι πάρα τη ΕΠΟ, κάποια άλλη στιγμή η διοίκηση της ΕΠΟ. Αυτό αλλάζει ανάλογα με τις εποχές. Αλλά δυστυχώς κάποια πράγματα οι ίδιοι δεν θέλουν ν' αλλάξουν.
- Την περίοδο που ήσασταν διαιτητής, τι ήταν αυτό που σας ζητούσαν όσοι σας προσέγγιζαν;
- Oι εποχές εκείνες λεγόταν ότι ήταν του «βγάλε μια κάρτα στον τάδε αν μπορείς». Πιστεύω ότι το 80% των διαιτητών δεν τις έβγαζαν εύκολα. Ελεγαν «ναι» γιατί ήθελαν να παίζουν και να συντηρούνται, αλλά δεν τις έβγαζαν εύκολα.
- Και όταν δεν τις έβγαζαν τι έλεγαν στους εντολείς τους;
- Ελεγαν «δεν μου έδωσε δικαίωμα, πώς να του τη βγάλω;». Οι διαιτητές δεν ήθελαν να μπουν στο σύστημα, αλλά ούτε να είναι εκτός πινάκων γιατί ήθελαν να παίζουν. Ηταν μια πάρα πολύ δύσκολη περίοδος. Από τη μια να θέλεις να παίξεις και από την άλλη να πρέπει ν' ακούς αυτά που σου έλεγαν κάποιοι...
- Πάντως, ακούγεται κάπως αθώο ότι το μόνο που σας ζητούσαν ήταν να δείχνετε κίτρινες κάρτες... - Συμπλήρωνε τρεις κίτρινες κάρτες ο ποδοσφαιριστής και δεν έπαιζε στο επόμενο παιχνίδι. Αν τώρα δείξει κάποιος κίτρινη στο Ντιόγο ή στον Γκαλέτι και δεν παίξει στο επόμενο παιχνίδι που είναι με τον Παναθηναϊκό ή την ΑΕΚ δεν ευνοείται ο αντίπαλος;
- Μου κάνει εντύπωση ότι αυτό το εξωθεσμικό κέντρο που, σύμφωνα με τις πληροφορίες, είχε απλώσει τα πλοκάμια του παντού, το μόνο που ζητούσε από τους διαιτητές ήταν να δείχνουν κίτρινες κάρτες σε συγκεκριμένους ποδοσφαιριστές...
- Στους διαιτητές μπορεί να ζητούσε κίτρινη κάρτα, στον πρόεδρο μιας ομάδας μπορεί να ζητούσε κάτι άλλο... Να μη βάλει έναν ποδοσφαιριστή, να μην παίξουν ή να παίξουν δυνατά σ' ένα συγκεκριμένο παιχνίδι... Ο διαιτητής είναι ένα μικρό κομμάτι του παζλ. Τα άλλα κομμάτια είναι αυτοί που διοικούν τις ομάδες, αυτοί που διοικούν το ποδόσφαιρο γενικά. Οταν μιλάμε για την «παράγκα», κακώς στεκόμαστε μόνο στους διαιτητές. Και αν έρθουμε στο σήμερα δεν νομίζω ότι έχουν αλλάξει πολλά πράγματα. Σήμερα υπάρχουν οι κουμπάροι. Λέγεται ότι ο ένας είναι κουμπάρος του τάδε, ο άλλος κουμπάρος του τάδε... Πώς να χάσει ο κουμπάρος;
- Υπήρχαν συγκεκριμένες ομάδες που έπρεπε να ευνοηθούν;
- Δεν θα σου έλεγε κανένας ότι πρέπει να βοηθήσεις κάποια συγκεκριμένη ομάδα αλλά ήξερες την περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Καταλαβαίνεις ότι αυτήν την εποχή βοηθιέται η συγκεκριμένη ομάδα. Αρα λες να μην την έχω απέναντί μου. Οχι να τη βοηθήσω, απλώς να μην την αδικήσω.
- Πώς μπορεί ένας ισχυρός πρόεδρος ομάδας να εκδικηθεί έναν διαιτητή;
- Θα σου πω για πιο παλιά. Διαιτητής Α΄ Εθνικής από το Ρέθυμνο ονόματι Σταμούλης. Παίζει Παναθηναϊκός - Απόλλων Αθηνών και χάνει 1-2 ο Παναθηναϊκός. Ο συγκεκριμένος διαιτητής μέχρι να φτάσει στο Ρέθυμνο είχε βγει από τους πίνακες. Τι σημαίνει αυτό; Είναι ένα μήνυμα προς τους υπολοίπους ότι εγώ είμαι ο ισχυρός. Θα σου δώσω και ένα παράδειγμα εκείνης της περιόδου. Ανέβηκε στην Α΄ Εθνική ο διαιτητής Μιχαλάκης από τον σύνδεσμο Δωδεκανήσου. Τη δεύτερη αγωνιστική σφύριξε το ΟΦΗ - Ολυμπιακός. Εχασε ο Ολυμπιακός. Και αμέσως μετά βγήκε από τους πίνακες!

Η φράση Σπάθα

- Λίγο μετά την έξοδό σας από τους πίνακες ακούστηκαν οι κασέτες του Τριανταφυλλόπουλου με συνομιλίες διαιτητών και παραγόντων εκείνης της εποχής. Πώς νιώσατε και τι σκεφτόσασταν όταν ακούγατε τις συνομιλίες;
- Ηταν μια εποχή τέτοια που δεν μπορούσες να αιφνιδιαστείς από τίποτα. Τα έβλεπες και έλεγες «είναι δυνατόν; Και αυτός;».
- Σε αυτές τις κασέτες ακούστηκε από τον Γιάννη Σπάθα η φράση «ο Ολυμπιακός και το Αιγάλεω να κερδάνε και άλλοι να πάνε να γ...». Ηταν υπερβολικό αυτό ή ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα;
- Δεν ήταν υπερβολικό. Ηταν πολύ ήπιο για να εκφράσει αυτό που συνέβαινε...
- Ομως, σε αυτές τις περιπτώσεις, η οδηγία δεν μπορεί να ήταν μόνο «δώσε μια κίτρινη κάρτα»...
- Οχι... Μπορεί να ήταν «βοήθα τους λίγο να κερδίσουν αν μπορείς», «δώσ' τους κάνα φαουλάκι», «βάλ' τους μέσα στη μεγάλη περιοχή»...
- Μπορούσε να δώσει και πέναλτι...
- Στατιστικά, αν βάλω εγώ μια ομάδα μέσα στη μεγάλη περιοχή, κάποια στιγμή δεν θα κερδίσει ένα πέναλτι; Ή αν αφήνω την ομάδα που θέλω να βγαίνει στην επίθεση με αριθμητική υπεροχή δεν θα βάλει ένα γκολ;
- Τι εννοούσε ο πρόεδρος της ΕΠΟ Β. Γκαγκάτσης όταν στη συνέντευξη που παρέθεσε μετά την επανεκλογή του είπε πως το 2001 η διαιτησία βγήκε από μια ανώμαλη περίοδο;
- Οτι γίνονταν αυτά που είπαμε προηγουμένως.
- Γιατί ο Μπίκας όταν ανέλαβε το καλοκαίρι του 2001 έβγαλε από τους πίνακες εννέα διαιτητές και πολλούς παρατηρητές;
- Πιστεύω ότι αν εκείνη την ημέρα έλεγαν στον Μπίκα «βγάλε όσους θέλεις», θα έβγαζε τους 23 από τους 24 και θα άφηνε μόνο τον Βασσάρα.
- Γιατί θα άφηνε τον Βασσάρα;
- O Kύρος είχε κάνει την ευρωπαϊκή καριέρα του. Δεν μπορούσε να τον ακουμπήσει κανένας και με τίποτα.
- Ναι, άλλα είναι άλλο να βγαίνει από τους πίνακες ένας διαιτητής επειδή έχει κακές διαιτησίες και άλλο να βγαίνει επειδή συνδέεται με συγκεκριμένη κατάσταση...
- Μην με πας εκεί γιατί θα πούμε πράγματα και θα ξεφύγουμε... Ο κύριος Γκαγκάτσης έκανε τη δήλωση, ενώ ήταν γενικός γραμματέας της ΕΠΟ εκείνη την εποχή. Την αμαρτωλή περίοδο... Να μας εξηγήσει ο ίδιος τι εννοεί. Εκείνος ήταν γενικός γραμματέας στην αμαρτωλή περίοδο. Οταν είσαι γενικός γραμματέας της ΕΠΟ σημαίνει ότι είσαι το νούμερο 2 της ΕΠΟ. Το νούμερο 2 του ποδοσφαίρου σε μια αμαρτωλή περίοδο. Και τώρα καλείται να εξυγιάνει την αμαρτωλή περίοδο όπου ο ίδιος ήταν ενεργός.
- Ο ίδιος τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται σαν να μην ήξερε τι γινόταν τότε...
- Είναι δυνατόν να είσαι σε προεδρείο συλλόγου και να μη γνωρίζεις τι γίνεται στον σύλλογο; Eίναι δυνατόν να είσαι γενικός γραμματέας, που σημαίνει ότι όλα τα έγγραφα περνούν από τα χέρια σου, εισηγείσαι στο διοικητικό συμβούλιο τι θα γίνει και δεν γνωρίζεις; Δεν έχω τίποτα με τον κύριο Γκαγκάτση αλλά αυτά είναι για όσους δεν έχουν μυαλό. Και αυτός έχει μυαλό και εμείς έχουμε μυαλό. Οχι «παρελθέτω απ' εμού το πικρό ποτήριο τούτο» και... δώσ' το σε όλους τους άλλους.
- Πώς εξηγείτε ότι ο Β. Γκαγκάτσης, όταν του ζητείται σε συνεντεύξεις να μιλήσει για το Θωμά Μητρόπουλο, το αποφεύγει επιμελώς, ενώ για όλους τους άλλους μιλάει;
- Ο Θωμάς ήταν άντρας και ό,τι έλεγε το εννοούσε. Αυτό φοβάται. Το να τα βάλεις με σκουλήκια είναι εύκολο. Το να τα βάλεις με ανθρώπους που έχουν προσωπικότητα είναι δύσκολο. Ειδικά όταν μπορούν να σου καταμαρτυρήσουν κάποια πράγματα.
- Η καχυποψία που υπήρχε από τους φιλάθλους ήταν δικαιολογημένη;
- O κόσμος είχε αγανακτήσει. Ηταν έτοιμος να εκραγεί σε κάθε παιχνίδι. Είναι λογικό ο κόσμος να αντιδρά με αυτόν τον τρόπο. Γι' αυτό και υπήρχε η βία. Τίποτα δεν είναι τυχαίο. Υπάρχει ο ηθικός ξεπεσμός των τελευταίων ετών, υπάρχει η λατρεία του χρήματος και εκείνη την εποχή υπήρχε εκείνη η κατάσταση. Ο κόσμος είχε προκληθεί.
«Οταν έκανα μια κακή διαιτησία ένιωθα ότι έκλεβα το ψωμί των ποδοσφαιριστών»
- Οι διαιτητές που ήσασταν στους πίνακες εκείνη την περίοδο πώς βλέπατε την προσπάθεια του Φλωρίδη που ήθελε να καθαρίσει τη διαιτησία στρεφόμενος κατά του συστήματος που περιγράψατε;
- Πολιτικά ανήκω στον ίδιο χώρο με τον Φλωρίδη. Μπορεί ο κ. Φλωρίδης να έγινε η αιτία να φύγω από τους πίνακες για να γίνει η κάθαρση αλλά νομίζω ότι σαν πολιτικός έκανε κάτι καλό. Ενήργησε σωστά. Και μακάρι όλοι οι υφυπουργοί Αθλητισμού να είχαν αυτή τη δύναμη και τη διάθεση.
- Εσείς υπήρξατε καλός διαιτητής;
- Ηταν μια κακή εποχή για τη διαιτησία τότε. Δεν μπορεί να πει κανένας που ήταν εκείνη την περίοδο αν ήταν καλός ή κακός διαιτητής.
- Αν μπορούσατε να γυρίζατε τον χρόνο πίσω τι θα αλλάζατε;
- Θα έμενα στη Β΄ Εθνική για δύο - τρία χρόνια και μετά θα έμπαινα στην Α΄. Μετά το 2001.
- Εχετε τύψεις για κάτι που κάνατε ως διαιτητής;
- Οταν έκανα μια κακή διαιτησία ένιωθα ότι έκλεβα το ψωμί των ποδοσφαιριστών που έπαιζαν μπάλα. Ενα λάθος δικό μου σφύριγμα μπορεί να σήμαινε κάτι για τις οικογένειες κάποιων ανθρώπων.
- Υπήρξε φορά που δεχθήκατε παρότρυνση για να κάνετε κάτι σ' ένα παιχνίδι;
- Mε εκμεταλλεύτηκαν και τους εκμεταλλεύτηκα. Δεν έφτασα σε σημείο αναξιοπρέπειας.
- Γιατί τώρα οι ομάδες προσλαμβάνουν διαιτητές και τους βάζουν στις ΠΑΕ;
- Διάβασα για κάποιον που πήγε σε ομάδα ότι τον πήραν επειδή είναι... οργανωτικός. Μπορεί να έχει σπουδάσει και... διοίκηση επιχειρήσεων. Νομίζω ότι το κάνουν γιατί θέλουν να θωρακίσουν της ΠΑΕ. Και εμένα μου έκαναν πρόταση αλλά δεν δέχτηκα.
- Ποιες είναι οι ευθύνες της ΕΠΟ για την εικόνα της διαιτησίας τότε και τώρα;
- Oι θεσμοί υπηρετούνται από πρόσωπα. Πρέπει να βρεθούν τα κατάλληλα πρόσωπα για να πάμε μπροστά.
- Υπάρχει σταθερή εύνοια των διαιτητών στις μεγάλες ομάδες;
- Πάντα υπήρχε εύνοια στις μεγάλες ομάδες. Υπήρχε ο νόμος του ισχυρού. Το ποδόσφαιρο λειτουργεί σαν ζούγκλα.
- Υπάρχουν και ομάδες που έπρεπε να αδικηθούν;
- O Παναθηναϊκός ήταν κόντρα στην ΕΠΑΕ αλλά δεν πλήρωνε αυτός. Μπορεί να πλήρωνε ο ΟΦΗ ή ο Απόλλων Αθηνών. Ο κόσμος κάνει τις ομάδες ισχυρές και οι σοβαρές διοικήσεις.
- Πώς οι διαιτητές έστελναν το μήνυμα για τον τρόπο που θέλουν να αντιμετωπίσουν μια ομάδα την ώρα του αγώνα;
- To μήνυμα το έστελναν μέσω της συμπεριφοράς. Ο τρόπος που μιλούσαν στους ποδοσφαιριστές. Υπήρχαν διαιτητές που μιλούσαν με πολύ άσχημο τρόπο στους ποδοσφαιριστές του τύπου «εγώ είμαι ο αρχηγός και δεν υπάρχει άλλος», «εγώ είμαι ο άρχοντας και θα σας κάνω ό,τι θέλω». Οταν μιλάς σε κάποιον υπεροπτικά τον εκνευρίζεις. Και όταν εκνευρίζεσαι δεν μπορείς να παίξεις ποδόσφαιρο.

Εντολές για κάρτες...

- Αυτός ήταν ένας ασφαλής τρόπος επηρεασμού;
- Πάντα υπήρχαν διαιτητές που δεν σέβονταν αυτό που έκαναν. Που δεν σέβονταν τον ίδιο τους τον εαυτό. Την αξιοπρέπειά τους.
- Μπορείτε να μου δώσετε ένα παράδειγμα;
- Yπήρχε ένας νεαρός, πολύ καλός διαιτητής Α΄ Εθνικής που όμως δεν ήξερε να προστατέψει τον εαυτό του από αυτούς τους ανθρώπους.
- Δεχόταν εντολές και τις εκτελούσε;
- Φαντάζομαι με ευκολία...
- Οι εντολές ήταν μόνο η κίτρινη κάρτα;
- Οταν πρέπει να βγάλεις παραδείγματος χάριν οκτώ κίτρινες κάρτες και τις βγάζεις και τις οκτώ και στο 16΄ έχεις βγάλει τις τέσσερις, σημαίνει ότι λειτουργείς με ευκολία.
- Το σύστημα με τις κίτρινες κάρτες στόχευε στο παιχνίδι που γινόταν ή στο επόμενο;
- Tότε υπήρχαν και τα μπαράζ. Ηταν πολύ διαφορετικό όταν μια ομάδα πήγαινε να παίξει χωρίς έξι - επτά ποδοσφαιριστές στα μπαράζ...
- Ποιος πρέπει να ελέγχει τη διαιτησία;
- H ίδια η διαιτησία. Η ΟΔΠΕ που θα εκλέγεται από τους διαιτητές και θα ορίζει την ΚΕΔ που θα λειτουργεί στην ΕΠΟ. Την ΕΠΟ όμως δεν τη συμφέρει να χάσει τη διαιτησία και τη δικαιοσύνη. Η διαιτησία τής δίνει δύναμη.
Για Φρισκ, Βασάρα
- Ποια είναι η άποψή σας για την πρόταση να γίνει πρόεδρος της ΚΕΔ ο Φρισκ;
- Λέω να περιμένουν δύο - τρία χρόνια να τελειώσει ο Βασάρας και να τον βάλουν να φτιάξει την ελληνική διαιτησία. Να λύσει το γόρδιο δεσμό. Ας κάνουν λίγη υπομονή.
Το περιβόητο ματς ΑΕΚ - Ολυμπιακού και οι Ντέμης, Ζήκος
Ενα από τα παιχνίδια που έμεινε στην ιστορία είναι ο αγώνας κυπέλλου ΑΕΚ - Ολυμπιακού που έγινε στις 10/1/2001 και δεν τελείωσε ποτέ. Υπήρξε εισβολή οπαδών και η ΑΕΚ είχε μείνει με έξι παίκτες. Διαιτητής της συνάντησης, ο Δημήτρης Ποντίκης....
- Τι είχε γίνει τότε;
- Τελείωσα το ημίχρονο με δύο κίτρινες κάρτες στον Πουρσανίδη και στο Ζήκο. Θα μπορούσα να τους έχω δείξει και δεύτερη κίτρινη. Βάζει το γκολ η ΑΕΚ στο 48΄ και μετά ο Ζήκος κάνει τάκλιν. Τότε υπήρχε η ατμόσφαιρα ότι όλοι παίζουν για τον Ολυμπιακό, ότι η ΑΕΚ έχει αδικηθεί στους αγώνες με τον Ολυμπιακό και μέσα στη Νέα Φιλαδέλφεια και δεν ήθελα να του βγάλω κάρτα παρότι το είδα. Τελικά έβγαλα κάρτα για διαμαρτυρία στον Ζε Ελίας. Μετά από δέκα λεπτά με τον ίδιο τρόπο μου διαμαρτυρήθηκε ο Ζήκος οπότε εκ των πραγμάτων ήμουν αναγκασμένος να του βγάλω δεύτερη κίτρινη κάρτα. Και τότε ήρθε ο Νικολαΐδης και είπε ό,τι είπε και έγινε ό,τι έγινε...
- Ο Ντέμης τοποθετήθηκε μετά λέγοντας ότι σου είπε «γ... το σπίτι μου»...
- Δεν μου είπε αυτό. Μου είπε «γ... το σπίτι σου αν έχεις αρχ.... βγάλε μου κόκκινη κάρτα». Το έγραψα στο φύλλο αγώνα.
- Μένει η ΑΕΚ με εννέα και ο Ολυμπιακός με 11. Μετά τι γίνεται;
- Ισοφαρίζει ο Ολυμπιακός και στο 81΄ αρχίζουν οι παίκτες της ΑΕΚ να πέφτουν κάτω σαν τραυματίες.
- Γιατί έπεφταν κάτω; Φοβήθηκαν ότι θα χάσουν το παιχνίδι επειδή ο Ολυμπιακός είχε αριθμητική υπεροχή;
- Ασ' το γιατί αυτό είναι νομικό θέμα. Ηρθε και η αστυνομία τότε και με ρωτούσε αν όντως ο πρόεδρος της ΑΕΚ, ο Στάθης, τους είπε να πέσουν κάτω και τους απάντησα ότι δεν έπεσε κάτι τέτοιο στην αντίληψή μου και όντως δεν έπεσε. Δύο - τρεις μήνες μετά βρισκόμουν στην Αθήνα για άλλο παιχνίδι και ήρθε η αστυνομία και έγινε ολόκληρη εξέταση. Ηταν μια πολυτάραχη εποχή.
- Πώς νιώσατε όταν περικυκλωμένος από δεκάδες ΜΑΤ με υψωμένες ασπίδες αποχωρούσατε εκείνο το βράδυ από τον αγωνιστικό χώρο της Νέας Φιλαδέλφειας;
- Ενιωσα ότι τελείωσε η διαιτησία για μένα.
- Δεν τα παρατήσατε όμως...
- Αν έφευγα μόνος μου θα έδειχνα ότι έχω ενοχή. Επίσης δεν βρέθηκε ότι έκανα κάποιο διαιτητικό λάθος. Δεν πήγα σ' εκείνο το παιχνίδι για να αδικήσω την ΑΕΚ. Αλλο τι έγινε τελικά. Δεν λέω ότι έπαιξα καλά. Μπορεί να την αδίκησα, μπορεί και όχι αλλά σίγουρα δεν είχα τέτοιο σκοπό. Αν ήθελα να την αδικήσω θα έδειχνα κόκκινη κάρτα από το 30΄.
- Γιατί όμως να θέλει ένας ποδοσφαιριστής να χαλάσει το παιχνίδι;
- Πιστεύω ότι εκείνο το παιχνίδι ήταν ένα πάτημα για να φύγουμε από εκείνη την αμαρτωλή περίοδο που λέει και ο πρόεδρος της ΕΠΟ.
- Αυτό όμως δεν μπορεί να γίνει από μόνο του. Κάποιοι πρέπει να το έχουν σχεδιάσει...
- Μπορεί οι παράγοντες μιας ομάδας να είπαν «δεν πειράζει, μπορεί να χάσουμε, μπορεί να ξεφτιλιστούμε, αλλά ίσως αύριο αλλάξει κάτι».
- Μήπως εντάσσετε αυτό το παιχνίδι στην κόντρα του τότε υφυπουργού Αθλητισμού Γιώργου Φλωρίδη με τον τότε πρόεδρο της ΕΠΑΕ Βίκτορα Μητρόπουλο;
- Aς μιλήσει ο κ. Μπέος γι' αυτήν την κόντρα. Αυτός ξέρει περισσότερα...
Δεν νομίζω πάντως ότι συνδέεται εκείνο το παιχνίδι. Μπορεί όμως μια ομάδα να πει ότι θέλω να αποτινάξω μια κατάσταση που υπάρχει στο ελληνικό ποδόσφαιρο. Τι πρέπει να κάνω; Κάτι πολύ δυνατό. Εγώ θεωρώ ότι το συγκεκριμένο παιχνίδι ήταν ένας μοχλός για να γίνει το ποδόσφαιρο καλύτερο. Δεν θεώρησα ότι δεν ήταν σωστό που με έβγαλαν από τους πίνακες. Ηταν λογικό. Το συγκεκριμένο παιχνίδι προκάλεσε το κοινό αίσθημα. Ο κόσμος δεν ήξερε τι είχε παιχτεί. Είναι πολύ εύκολο ν' ακούσεις τον ισχυρό, που στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν ήμουν εγώ και θα πει ότι δεν είπα αυτό, είπα το άλλο. Ομως είτε έτσι είτε αλλιώς, αποβολή ήταν.
- Γιατί διακόψατε το παιχνίδι;
- Ηδη η ΑΕΚ ήταν με εννέα και οι τρεις ήταν πεσμένοι κάτω μπήκαν και οι φίλαθλοι μέσα... Εγιναν και τα δύο περιστατικά ταυτόχρονα. Αμέσως μετά ένιωθα ότι τίναξα το παιχνίδι στον αέρα. Θα μπορούσε να λήξει ομαλά. Να μην έδειχνα τις κόκκινες κάρτες. Τότε όμως θα διαμαρτυρόταν ο Ολυμπιακός. Μερικές φορές δεν ξέρεις τι είναι σωστό και τι λάθος. Είτε έτσι είτε αλλιώς κάποιον θα αδικούσα.

Ποιος είναι ο Δ. Ποντίκης

Ο Δημήτρης Ποντίκης υπήρξε βοηθός διαιτητή Α΄ Εθνικής από το 1992 έως το 1998 και διαιτητής Α΄ Εθνικής από τον Φεβρουάριο του 1999 έως το καλοκαίρι του 2001, οπότε βγήκε από τους πίνακες.
Αν ήταν διαιτητής σε ομαλή περίοδο ενδεχομένως να ήταν ακόμη στους πίνακες και να τελείωνε τώρα, λόγω του ορίου ηλικίας, την καριέρα του.
Ομως τη διαιτησία δεν την άφησε. Λίγο μετά την έξοδό του από τους πίνακες φόρεσε και πάλι στολή, κρέμασε τη σφυρίχτρα στο λαιμό του και ζήτησε να παίζει στα τοπικά πρωταθλήματα της Θεσσαλονίκης. Επιστρέφει εκεί απ' όπου ξεκίνησε, δηλαδή, κλείνοντας το κύκλο. Επίσης ως γυμναστής έχει αναλάβει την εκγύμναση των διαιτητών της Θεσσαλονίκης που είναι στις επαγγελματικές κατηγορίες.
Είναι δάσκαλος φυσικής αγωγής σε δημοτικό σχολείο της Θεσσαλονίκης.