Παρασκευή 27 Φεβρουαρίου 2009

ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΕΓΙΝΕ







Πρώτη εκτέλεση: Χάρης&Πάνος Κατσιμίχας


Σηκώθηκε αέρας
τα φώτα ανάψαν
εεσφύριξε το πλοίο
η νύχτα έρχεται
Σε δάση από αιώνες
μονάχη ταξιδεύεις
το άγριο φως λατρεύεις
σε δωμάτια λευκά
Σαξόφωνα της άνοιξης
στη λάβα της καρδιάς σου
λυθήκαν τα μαλλιά σου
και καλοκαίριασε
Το θαύμα έγινε
Γλιστράς μες στην ομίχλη
παράξενων καιρών
φωσφορικό καράβι
των απάνω θαλασσών
Σάντα Ειρήνη
Τα μάτια του Σεβάχ
σε κοίταξαν για πάντα
καθώς τραβούσε σκεφτικός
να πάει στο πουθενά.
Το θαύμα έγινε

Δευτέρα 23 Φεβρουαρίου 2009

200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΔΑΡΒΙΝΟΥ


Στο παρακάτω κείμενο περιγράφεται εν συντομία η ζωή και το έργο ενός εκ των μεγαλύτερων επιστημόνων όλων των εποχών, του Κάρολου Δαρβίνου. Φέτος συμπληρώθηκαν 200 χρόνια από την γέννηση του. Το αρχικό κείμενο είναι αναρτημένο στην αξιόλογη ιστοσελίδα http://www.physics4u.gr/.
Στις 12 Φεβρουαρίου όλος ο κόσμος γιόρτασε τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Κάρολου Δαρβίνου. Ήταν ο 6ος γιος ενός εύπορου γιατρού και σπούδασε στο Εδιμβούργο Θεολογία και Βιολογία. Χαρακτηριστική ήταν η αγάπη του προς τη φύση αλλά και η συλλεκτική του μανία. Μάζευε πέτρες, φυτά, απολιθώματα, όστρακα κλπ. από πολύ νεαρή ηλικία.
Από το 1831 μέχρι το 1837 ένας νέος Άγγλος φυσιολόγος, ο Κάρολος Δαρβίνος, διέσχιζε τον κόσμο πάνω σε ένα ιστιοφόρο του βρετανικού ναυτικού, επιφορτισμένος να διεξάγει χαρτογραφικές έρευνες στη Νότια Αμερική. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού είχε την ευκαιρία να δει πολλά φυτά και ζώα. Συγκέντρωσε δείγματα, τα ανέλυσε και παρατήρησε ότι τα ίδια είδη, όταν ζούσαν σε περιοχές μακρινές τη μία από την άλλη, αποκτούσαν διαφορετικά χαρακτηριστικά, ανάλογα με το είδος της τροφής και με το περιβάλλον.
Σχημάτισε λοιπόν την ιδέα ότι τα ζώντα είδη συν τω χρόνω αλλάζουν αναπτύσσοντας διαφορετικά χαρακτηριστικά και ότι επιζούν τα άτομα και οι πληθυσμοί που κατορθώνουν να βρίσκουν την απαραίτητη τροφή και να αναπαράγονται, οπότε καταλήγουν μ' αυτόν τον τρόπο να προσαρμόζονται καλύτερα στο περιβάλλον τους.
Αντίθετα, τα άτομα και οι πληθυσμοί που δυσκολεύονται να αναπτυχθούν και να αναπαραχθούν, τείνουν να εξαφανισθούν. Επομένως το περιβάλλον είναι αυτό που συμβάλλει στην επιλογή των διαφορετικών ειδών και των διαφορετικών πληθυσμών αλλά και των ατόμων του ιδίου είδους. Και εφόσον το περιβάλλον αλλάζει συνεχώς, αλλάζουν με το πέρασμα του χρόνου και τα χαρακτηριστικά των οργανισμών.
Ο Δαρβίνος ονόμασε αυτή τη διαδικασία φυσική επιλογή. Δεν ήταν ακόμη βέβαιος για το πώς επήλθαν αυτές οι αλλαγές, ήταν όμως γνωστό ότι οι γεωργοί και οι κτηνοτρόφοι επέλεγαν και διασταύρωναν μεταξύ τους ποικιλίες φυτών και ζώων, για να βελτιώσουν την παραγωγικότητα και άλλα χαρακτηριστικά, προβαίνοντας σε μια τεχνητή επιλογή όμοια σε μεγάλο βαθμό με την αυτόματη επιλογή της φύσης.


Τι είναι η επιλογή και η εξέλιξη

Σήμερα ορίζεται ως η συνεχής και αναπόφευκτη μεταβολή των ειδών στο πέρασμα του χρόνου. Καλό είναι να ξεκαθαρίσουμε αμέσως ότι επιλογή δεν σημαίνει αναγκαστικά βελτίωση ή πρόοδο. Στην Ιστορία παρουσιάστηκαν περιπτώσεις καθαρής υποβάθμισης και διαστρέβλωσης που υπήρξαν αφετηρία νέων κλάδων, ακόμα και ανθρωπίνων, οι οποίοι εν συνεχεία εξαφανίστηκαν.
Επιλογή σημαίνει πρωτίστως βαθμιαία διαφοροποίηση. Με το πέρασμα του χρόνου οι ζώντες οργανισμοί μεταβάλλονται και εμφανίζονται νέες μορφές που για μεγάλο χρονικό διάστημα συνυπάρχουν με τις παλαιότερες, και με τη σειρά τους υφίστανται νέες αλλαγές. Ας θυμηθούμε την εκπληκτική ποικιλία φυτών, λουλουδιών και πουλιών ή τους δεινόσαυρους που ήρθαν στο φως τα τελευταία 200 χρόνια.
Η εξέλιξη επιφέρει στη υπάρχουσα ποικιλία μεταβολές και αύξηση οι οποίες συχνά, αλλά όχι πάντα, συνοδεύονται από αύξηση της συνθετότητας. Παράδειγμα είναι η υπέρτατη εκλέπτυνση στην οποία μετά από εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια έφθασαν όργανα όπως το μάτι και το αυτί, ή η εξέλιξη του εγκεφάλου μας που μας καθιστά ικανούς για σκέψεις και ενέργειες άγνωστες τότε που οι προγονοί μας δεν είχαν μάθει ακόμη να χρησιμοποιούν τη φωτιά ή να σπάζουν με πέτρες τα κόκαλα των ζώων για να φάνε τον μυελό των οστών.
Εξέλιξη σημαίνει τελικά ανάπτυξη της ικανότητας προς ένταξη στο περιβάλλον, πράγμα που σε τελευταία ανάλυση είναι ο αποφασιστικός παράγων για την ευημερία ή την εξαφάνιση ενός είδους. Τα μεγάλα χωρίς φτερούγες πτηνά που κατοικούσαν στη Νέα Γουινέα την προϊστορική περίοδο εξαφανίστηκαν τελικά, όταν στο περιβάλλον τους εισέβαλαν άντρες οπλισμένοι με ξύλινα δόρατα. Με τον ίδιο τρόπο ολόκληροι πληθυσμοί ανθρώπων εξαφανίστηκαν, όταν στο περιβάλλον τους εισέδυσαν βάκιλοι όπως ο ιός της γρίπης ή της ιλαράς τους οποίους δεν μπορούσαν να καταπολεμήσουν.
Τι κάνει εφικτή την εξέλιξη;
Η απάντηση είναι πολύ απλή: η ίδια η ζωή. Και ποιο είναι το κύριο χαρακτηριστικό της ζωής; Η κίνηση πάντως δεν είναι, αφού π.χ. τα φυτά είναι ζωντανά, αλλά δεν κινούνται από μόνα τους. Ούτε η πολυπλοκότητα είναι, αφού και το αυτοκίνητο είναι ένα σύστημα σύνθετο και κινούμενο, όχι όμως και ζωντανό. Ούτε ο κύκλος "γέννηση-αύξηση-θάνατος" είναι, γιατί και ο βράχος "γεννιέται" π.χ. μετά την έκρηξη ενός ηφαιστείου, και ο κρύσταλλος μπορεί να αυξηθεί, και όλα τα πράγματα αργά ή γρήγορα τελειώνουν. Αποκλειστικό χαρακτηριστικό της ζωής είναι η αυτοαναπαραγωγή. Η ζωή υπό τις κατάλληλες συνθήκες αναπαράγει τον εαυτό της και μπορεί να αποκτήσει τεράστια ποικιλία μορφών, όπως μαρτυρεί ο κόσμος που μας περιβάλλει. Και ο κρύσταλλος μπορεί υπό ορισμένες συνθήκες να δημιουργήσει αντίγραφα του εαυτού του, αυτά όμως τα αντίγραφα θα έχουν την ίδια δομή με τον γεννήτορα τους.
Η ιδέα της εξέλιξης δεν επινοήθηκε από τον Δαρβίνο. Διάφοροι σημαντικοί στοχαστές πριν από αυτόν είχαν διατυπώσει λιγότερο ή περισσότερο ρητά την εικασία ότι τα έμβια όντα μεταμορφώνονται στον χρόνο. Για παράδειγμα, ο Αναξίμανδρος πρότεινε μια ευφάνταστη ανθρωπογονία σύμφωνα με την οποία οι πρώτοι άνθρωποι δημιουργήθηκαν από ιχθυόμορφα πλάσματα. Όμως, και άλλοι προσωκρατικοί φιλόσοφοι είχαν κάνει παρόμοιες εικασίες για την αβιοτική προέλευση ή τις μεταμορφώσεις των πρώτων μορφών ζωής.
Ο Δαρβίνος και το ταξίδι του
Ο Δαρβίνος θεωρείται ακόμα και σήμερα καταπληκτικός, όπως και τότε. Η ιδέα του Δαρβίνου να αναζητούμε συνεχώς τι συμβαίνει με την ποικιλότητα των ειδών, είναι ακόμη πρόκληση για τους ειδικούς. Ίσως και στο μέλλον οι επιστήμονες που ασχολούνται με την εξελικτική πορεία των ειδών να νιώθουν έτσι. Σε κάθε ουρά καμηλοπάρδαλης, σε κάθε φτερό από οποιοδήποτε πτηνό, σε κάθε άκρο οποιουδήποτε ζώου ή και ανθρώπου μπορεί ο καθένας μας να παρακολουθήσει τη θεωρία του Δαρβίνου.
Ο Κάρολος Δαρβίνος στα 22 του χρόνια εγκατέλειψε τις σπουδές της Ιατρικής και της Θεολογίας επηρεασμένος από τα ημερολόγια του Αλεξάντερ φον Χούμπολτ, για να επισκεφθεί τα νησιά Μαδέρα με σκοπό να μελετήσει τη φυσική τους ιστορία. Το 1831 δέχθηκε όμως την πρόταση να πάρει τη θέση ‘βοηθού’ κυβερνήτη στο πολεμικό πλοίο Beagle, το οποίο είχε ως σκοπό την χαρτογράφηση των ακτών της Νότιας Αμερικής.
Ξεκίνησε λοιπόν με το αγγλικό ιστιοφόρο Beegle ένα περιπετειώδες εξαετές εξερευνητικό ταξίδι, κατά τη διάρκεια του οποίου παρατήρησε και συνέλεξε με μια πρωτοφανή διορατικότητα εκατοντάδες είδη φυτών, ζώων, απολιθωμάτων και πετρωμάτων.
Εκεί για πρώτη φορά, όπως γράφει στα ημερολόγιά του, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «τα είδη δεν μένουν αμετάβλητα, αλλά αλλάζουν». Στην αμέσως επόμενη πρόταση υπογραμμίζει όμως πως μια τέτοια σκέψη ή θεωρία θα ήταν «κάτι σαν δολοφονία».
Και πράγματι αυτή η θεωρία ήταν η δολοφονία της μέχρι τότε ιστορίας του ανθρώπινου πολιτισμού. Διότι η θεωρία αυτή άκρως ριζοσπαστική εξόντωσε όλες τις παλιές θεωρίες. Εκεί στη Νότια Αμερική διαπίστωσε πως πρέπει να αναμορφώσει τις ιδέες του και να διατυπώσει μια νέα άποψη γι αυτό που ονομάζουμε φύση ή κόσμο.

Φτάνοντας πίσω πάλι στη Βρετανία συνέλαβε ολοκληρωμένα την επαναστατική - μέχρι και σήμερα - θεωρία της εξέλιξης των ειδών, την οποία δημοσίευσε πολλά χρόνια αργότερα, και η οποία βασίζεται στην αρχή ότι η εξέλιξη καθοδηγείται από τη φυσική επιλογή.
Η θεωρία του για την εξέλιξη δεν χαρακτηρίζεται μόνο από βάθος αλλά και από εύρος, καθώς ασχολήθηκε παράλληλα με την αναπαραγωγή των ζώων, την γεωγραφική κατανομή των ειδών, την ανατομία και τα φυτά. Ο Κάρολος Δαρβίνος είναι αλήθεια πως έκανε την φυσική ιστορία, αληθινή επιστήμη.


Τα βιβλία του

Το 1859 δημοσίευσε επιτέλους σε 1250 αντίτυπα την "Καταγωγή των Ειδών", το αποτέλεσμα του πενταετούς εξερευνητικού ταξιδιού και της μελέτης του στην Νότια Αμερική, προκαλώντας ελάχιστο ενθουσιασμό στην τότε κοινωνία αλλά και οργή, αποστροφή και διενέξεις. Η εκκλησία αμέσως κατηγόρησε τον Δαρβίνο για αιρετικό, βλάσφημο και άθεο.
Ας σημειωθεί πως ο Δαρβίνος πείσθηκε να δημοσιεύσει το βιβλίο του μόνο όταν ένας άλλος νεαρός επιστήμονας τότε, ο Αλφρεντ Ράσελ Ουάλας, δήλωσε δημόσια ότι είχε καταλήξει - με τα ίδια μέσα - σε ανάλογα συμπεράσματα με αυτά του Δαρβίνου, για την εξέλιξη των ειδών.
Και μόνον το γεγονός ότι ο Δαρβίνος στο πρώτο του αυτό έργο έκανε τη δειλή, αλλά σαφέστατη διαπίστωση πως «έτσι θα ριχθεί φως στην καταγωγή και στην ιστορία του ανθρώπου», συνιστούσε τότε στη βικτωριανή Αγγλία αλλά και σε όλη την Ευρώπη ‘θανάσιμο αμάρτημα’ για την επίσημη εκκλησία και το ποίμνιο.
Στην εποχή μας οι περισσότεροι άνθρωποι εξακολουθούν να αγνοούν, να παρανοούν ή και να αποστρέφονται τις ιδέες της εξέλιξης, αλλά και αρκετοί «ειδήμονες» επιμένουν να αρνούνται ή, ακόμη χειρότερα, να παραγνωρίζουν σκοπίμως τη σημασία της δαρβινικής επανάστασης για την ανθρώπινη σκέψη και ειδικότερα για τις βιολογικές επιστήμες. Ενώ όμως στις μέρες μας οι σφοδρές αντιπαραθέσεις μεταξύ εξελικτιστών και δημιουργιστών αποτελούν ένα θλιβερό, και μάλλον ανούσιο κατάλοιπο του παρελθόντος, η γενικευμένη σήμερα αδιαφορία για τις εντυπωσιακές κατακτήσεις της εξελικτικής σκέψης είναι ένα νέο και άκρως ανησυχητικό φαινόμενο.Σήμερα, 150 χρόνια μετά την δημοσίευσή του βιβλίου, οι επιστήμες επιβεβαιώνουν συνεχώς τις υποθέσεις του και τη θεωρία του.
Η θεωρία του Δαρβίνου στηρίχθηκε στο νόμο της φυσικής επιλογής, σύμφωνα με τον οποίο όλα τα έμβια όντα που προσαρμόζονται άριστα στο περιβάλλον τους είναι και εκείνα που διαιωνίζουν με επιτυχία το είδος τους.
Στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξε την ίδια εποχή και ο φυσιοδίφης, εξερευνητής και βιολόγος Alfred Russel Wallace, γι’ αυτό και παρουσίασαν μαζί τη θεωρία της φυσικής επιλογής.
Η θεωρία αυτή είναι τόσο στέρεα θεμελιωμένη που συνιστά ακόμη και σήμερα εργαλείο κατανόησης της εξελικτικής διαδικασίας των ειδών.
Μία από τις πιο παράξενες εργασίες για την επιβεβαίωση της εξέλιξης και της φυσικής επιλογής ήταν του μικροβιολόγου Bruce Levin, ο οποίος παρατήρησε την εξέλιξη του βακτηριδίου Escherichia coli που παρεπιδημούσε στο έντερο του. Εξετάζοντας το χαρτί υγιεινής που χρησιμοποιούσε καθημερινά, ανακάλυψε πως μέσα σε έναν μόνο χρόνο σχηματίστηκαν 53 διαφορετικά στελέχη, από τα οποία επέζησαν τα δύο. Αυτό δίνει μιαν ιδέα των αποτελεσμάτων της εξέλιξης όχι μόνο γύρω μας αλλά και μέσα μας. Άλλωστε όπως είπε ο Νομπελίστας Ιατρικής MacFarlane Burnet, ο καλύτερος τρόπος για να αντιληφθούμε την εξέλιξη είναι η παρατήρηση του ενεργού ανοσοποιητικού συστήματος απέναντι στα βακτηρίδια και τους ιούς (και αντιστρόφως).
Στο επόμενο βιβλίο του "Η Καταγωγή του Ανθρώπου" το 1871, υποστήριξε ότι ο άνθρωπος προήλθε από τον πίθηκο, και έτσι προκάλεσε ένα νέο κύμα διαμαρτυριών από τους ίδιους κύκλους.
Δίκαια βέβαια ο κόσμος αναρωτιέται - όπως και στην περίπτωση του Αϊνστάιν - πώς ο νεαρός φυσιοδίφης βρέθηκε τόσο μπροστά από την εποχή του, αλλά και γιατί οι μεταγενέστεροί του καθυστέρησαν τόσο πολύ να κατανοήσουν τις απαντήσεις που είχε δώσει ο πατέρας της εξέλιξης - ή της σχετικότητας αντίστοιχα - σε όλο το φάσμα της βιολογίας.
Η αλήθεια είναι ότι κατείχε τη βιολογική επιστήμη εις βάθος, πολύ περισσότερο από τους σύγχρονούς του αλλά και από πολλούς μεταγενέστερούς του: Μετά από διεξοδική σκέψη και μελέτη κατόρθωσε να αντιληφθεί το μηχανισμό της εξέλιξης των ειδών χωρίς να έχει πρόσβαση σε κανένα από τα σύγχρονα επιστημονικά μέσα.Παραδειγματικά μεθοδικός επιστήμονας, ο Δαρβίνος επιμελήθηκε την παραμικρή λεπτομέρεια της θεωρίας του προτού την δημοσιεύσει, όπως είπαμε 20 χρόνια αργότερα. Ενώ με το δεύτερο του βιβλίο, που εξέδωσε 12 χρόνια μετά, εξήγησε την εφαρμογή της εξελικτικής θεωρίας στον άνθρωπο.
Γνωστός για τις πνευματικές του αρετές, αντί να αγνοήσει τις ενστάσεις για το έργο του, εκείνος τις μελέτησε προσεκτικά μέχρις ότου να οδηγηθεί στις λύσεις. Τα καλλωπιστικά στοιχεία των αρσενικών, όπως η ουρά του παγωνιού, ήταν κάτι που ο Βρετανός επιστήμονας δυσκολεύτηκε πολύ να εξηγήσει με βάση τη φυσική επιλογή, καθώς μοιάζουν να δυσχεραίνουν μάλλον παρά να διευκολύνουν τον αγώνα των ειδών για επιβίωση.Η ενασχόλησή του με το εν λόγω πρόβλημα, όμως, οδήγησε στη γέννηση της ιδέας της σεξουαλικής επιλογής, σύμφωνα με την οποία τα θηλυκά επιλέγουν να ζευγαρώσουν με τα αρσενικά που διαθέτουν την πλέον εντυπωσιακή εξωτερική εμφάνιση.
Ο Δαρβίνος ποτέ δεν ήταν ο επιστήμων τύπου Αρχιμήδη, να χοροπηδάει γύρω από την μπανιέρα του φωνάζοντας "Εύρηκα". Ήταν από κείνους που θα τους λέγαμε στοχαστικούς επιστήμονες, που επεξεργάζονται τα γεγονότα επί δεκαετίες μέχρι να αποφασίσουν να μιλήσουν, και μάλιστα με επιφύλαξη.
Ας φανταστούμε ότι έκανε δύο ταξίδια, το ένα στις θάλασσες και το άλλο νοερό, ένα στην ιστορία κι ένα στη μνήμη, και όπως συμβαίνει πολλές φορές, μέσω του δευτέρου συνειδητοποίησε τι είχε δει στο πρώτο.
Υπό το πρίσμα του 2009, οι κεντρικές ιδέες του Δαρβίνου ήταν στο μεγαλύτερο βαθμό σωστές. Ασφαλώς δεν ήταν σωστά όλα όσα είπε. Μη γνωρίζοντας τις τεκτονικές πλάκες, για παράδειγμα, οι παρατηρήσεις του Δαρβίνου για τη γεωγραφική κατανομή των ειδών δεν ήταν ιδιαίτερα εύστοχη. Επίσης, η θεωρία της κληρονομικότητας που διατύπωσε εν αγνοία του DNA είναι ελλιπής. Ωστόσο, οι κεντρικές ιδέες του για τη φυσική και τη σεξουαλική επιλογή είναι απολύτως σωστές.
Η αποδοχή και οι αντιρρήσεις στο έργο του
Οι βιολόγοι του 19ου αιώνα αποδέχτηκαν την εξέλιξη κυρίως επειδή υπαινισσόταν πρόοδο. Δυσκολεύονταν, ωστόσο, να παραδεχθούν ότι κάτι τόσο «ανούσιο» όπως η φυσική επιλογή θα μπορούσε να αποτελεί την κινητήρια δύναμη της εξέλιξης. Το σύγγραμμά του «Η Καταγωγή των Ειδών» αγνοήθηκε πλήρως από τους σύγχρονούς του και έμεινε «στα αζήτητα» μέχρι τη δεκαετία του 1930. Η ανάγκη να διακρίνουν στην εξέλιξη ένα σκοπό και η αμφιβολία τους για την εφαρμογή της στον άνθρωπο, ήταν οι δύο βασικοί - μη επιστημονικοί- λόγοι για τους οποίους οι επιστήμονες για πολλά χρόνια αντιστέκονταν σθεναρά στη θεωρία του Δαρβίνου.
Σε επίπεδο ομαδικής επιλογής, ίσως είναι στη φύση του ανθρώπου να πιστεύει ότι είναι μοναδικός και να μην αρέσκεται στην ιδέα ότι είναι μέλος μιας ομάδας. Ο Δαρβίνος, όμως, είχε την αντικειμενικότητα να βάλει στην άκρη τα κριτήρια συναισθηματικής φόρτισης με αποτέλεσμα να οδηγηθεί, μετά από πολυετή σύνθεση, στην ουσία των παράξενων διεργασιών που συνεπάγεται ο εξελικτικός μηχανισμός.
Ο περισσότερος κόσμος μάλιστα σήμερα είτε αγνοεί είτε δεν παραδέχεται τη θεωρία του. Για παράδειγμα ο ένας στους δύο Έλληνες δεν πιστεύει στην εξέλιξη των ειδών.
0 κυριότερος λόγος για τον οποίο η θεωρία της εξέλιξης συνεχίζει να έχει σήμερα εχθρούς φαίνεται να είναι η διάχυτη άγνοια των προτάσεων της. Η σύγχρονη εξελικτική θεωρία περιλαμβάνει δύο διακριτούς κλάδους που έχουν και οι δύο τις ρίζες τους στον 20ο αιώνα και ανθούν σήμερα. Ο ένας είναι η μαθηματική θεωρία της εξέλιξης που διαμορφώθηκε τη δεκαετία του '20 από τρεις γενετιστές, τον R.Fisher, τον J.Haldane και τον Sewall Wright. O άλλος είναι η μελέτη του γονιδιώματος που επεκτείνεται πλέον σε πολλούς άλλους οργανισμούς πέρα από τον άνθρωπο. Αυτός ο δεύτερος κλάδος είναι αρκετά νέος και θα γνωρίσει ασφαλώς τεράστια εξέλιξη χάρη στη συνεχή μείωση του κόστους που έχει η χημική ανάλυση του DNA. Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα αποδεικνύουν τη μοναδική χρησιμότητα του και στη μελέτη της εξέλιξης. Μελετώντας το γονιδίωμα, μπορούμε να αναπλάσουμε όλα τα βήματα της εξέλιξης, με μόνη εξαίρεση τους οργανισμούς που εξαφανίστηκαν πολύ καιρό πριν. Γι' αυτούς θα πρέπει να αρκεσθούμε σε επί μέρους γνώσεις, εφόσον ο χρόνος έχει καταστρέψει το DNA τους.
Υπάρχει κάποια αναλογία ανάμεσα στην επιστολή της Αγγλικανικής Εκκλησίας και στη συγγνώμη που είχε ζητήσει το 1992 η Καθολική Εκκλησία για την καταδίκη του Γαλιλαίου, αλλά η περίπτωση του Δαρβίνου είναι πολύ πιο ακανθώδης. Η ορθότητα της θεωρίας του Γαλιλαίου δεν αμφισβητείται πλέον, ενώ η θεωρία του Δαρβίνου ήταν μέχρι τώρα για τους οπαδούς της θεωρίας της Δημιουργίας απλή εικασία. Ο προηγούμενος Πάπας Ιωάννης Παύλος ο B' ζητώντας συγγνώμη από τον Γαλιλαίο μίλησε για την αξία και την αλήθεια της επιστήμης.
Ο αιδεσιμότατος Malcolm Brown δεν ασπάζεται τη θεωρία της εξέλιξης. Απλώς παραδέχεται ότι ακόμα κι αυτοί που διαβάζουν Δαρβίνο μπορούν να είναι καλοί Χριστιανοί. "Ο κόσμος κι οι θεσμοί κάνουν λάθη", γράφει ο Brown. "Οι χριστιανοί και οι Εκκλησίες δεν αποτελούν εξαίρεση. Όταν γεννιέται μια καινούργια μεγάλη ιδέα που αλλάζει τον τρόπο θέασης του κόσμου είναι εύκολο να σκεφτεί κανείς ότι οι παλιές ιδέες και βεβαιότητες κινδυνεύουν. Είναι επομένως εύκολο να μάχεται κανείς τις νέες ιδέες".
Η θεωρία της καταγωγής των ειδών ερμηνεύθηκε αμέσως από την Εκκλησία σαν κίνδυνος όχι μόνο για ό,τι πρέσβευε, αλλά και για τον τρόπο με τον οποίο το πρέσβευε.
Τον Φεβρουάριο του 2009 όμως το Βατικανό παραδέχτηκε ότι η θεωρία για την εξέλιξη των ειδών δεν έρχεται σε αντίθεση με το δόγμα της Καθολικής Εκκλησίας. Μάλιστα θα διοργανωθεί συνέδριο στην έδρα της Καθολικής Εκκλησίας με τη συμμετοχή του Πάπα Βενέδικτου ΙΣτ΄ με θέμα την επέτειο των 150 ετών από την έκδοση του βιβλίου για την καταγωγή των ειδών. "Αυτό που εννοούμε με τον όρο “εξέλιξη” δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο κόσμος τον οποίο δημιούργησε ο Θεός", δήλωσε ο αρμόδιος για θέματα Πολιτισμού της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας Όπως λένε οι διοργανωτές του συνεδρίου, η θεωρία που βασίζεται στη βιβλική περιγραφή, σύμφωνα με την οποία ο κόσμος δημιουργήθηκε μέσα σε έξι μέρες από τον Θεό, θα αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης στο προσεχές συνέδριο, όχι όμως ως επιστημονική θεωρία ή ως στοιχείο της χριστιανικής θεολογίας αλλά μόνο ως ένα «πολιτιστικό στοιχείο».
Το Βατικανό ομολογεί σήμερα ότι παρέμεινε για αιώνες αντίθετο με οποιαδήποτε προσέγγιση δεν βασιζόταν στη δημιουργία του κόσμου από τον Θεό όπως αυτή περιγράφεται στη Γένεση της Παλαιάς Διαθήκης-, όμως θεωρεί πλέον ότι οι δύο αυτές θεωρίες δεν είναι αντικρουόμενες αλλά συμπληρωματικές.
Σαφώς η θεωρία του επηρέασε τη δυτική φιλοσοφία αλλά και έπληξε την χριστιανική αντίληψη για τη δημιουργία του έμβιου κόσμου, 'αποκαθηλώνοντας' το Θεό από τον δημιουργό του ανθρώπου όπως είναι τώρα. Έτσι εξήγησε την προέλευσή του ανθρώπου ως εξέλιξη από προϋπάρχοντες απλούστερους οργανισμούς - γι' αυτό το λόγο τα ιερατείο και οι κυβερνήσεις άμεσα ή έμμεσα εμποδίζουν τη διδασκαλία της θεωρίας της εξέλιξης στα σχολεία μας ακόμη και μέχρι σήμερα.

Η διαστρέβλωση των θεωριών του Δαρβίνου

Οι θεωρίες του Κάρολου Δαρβίνου ανέτρεψαν τις μέχρι τότε αντιλήψεις για τη θέση του ανθρώπου στη Φύση, επέτρεψαν όμως σε μερικούς την ιδεολογική στήριξη φαινόμενων κοινωνικής και φυλετικής ανισότητας ή ρατσισμού. Στην πλέον ακραία έκφανσή τους, οι θεωρίες του Δαρβίνου επέτρεψαν την εμφάνιση του «Κοινωνικού Δαρβινισμού» και των αποτρόπαιων μεθόδων ευγονικής: της «βελτίωσης» δηλαδή του ανθρώπινου γένους, με την «αφαίρεση» - μέσω στείρωσης ή ακόμη και μέσω της φυσικής εξόντωσης - όσων θεωρούνται σωματικά, πνευματικά ή ψυχικά ασθενείς. Τέτοια γεγονότα έγιναν δυστυχώς και στη ναζιστική Γερμανία.
Ο Δαρβίνος, που διακρινόταν για τη Χριστιανική του πίστη - άλλωστε ήταν παπάς - είχε πολιτικά φιλελεύθερες απόψεις και αντιστάθηκε με πάθος στο θεσμό της δουλείας, απέρριψε άμεσα τις παραπάνω θέσεις, χαρακτηρίζοντάς τις όχι μόνο επιστημονικά αβάσιμες, αλλά και ηθικά απαράδεκτες. Η σαφής καταδίκη από μέρους του Δαρβίνου, όμως, δεν στάθηκε ικανή να ανακόψει τη διάδοση των θεωριών αυτών, που επιβιώνουν ακόμη και στις ημέρες μας παρότι επιστημονικά αβάσιμες. Ο άνθρωπος, που κρύβεται πίσω από τη διαστρέβλωση των θεωριών του Δαρβίνου και υπήρξε ο πρώτος που πρότεινε τη χρήση της μεθόδου της ευγονικής, ήταν ο δεύτερος εξάδελφός του, Φράνσις Γκάλτον.
Στα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Δαρβίνος επικέντρωσε τις έρευνές του στην εξέλιξη του ανθρώπου και κυρίως τη συνέκρινε με εκείνη των ζώων. Έθεσε έτσι τις βάσεις για την εξελικτική ψυχολογία.
Ας σημειωθεί τέλος πως ο Δαρβίνος δεν διατύπωσε μία μόνο εξελικτική θεωρία αλλά τουλάχιστον πέντε; 1) Τη θεωρία ότι όλοι οι οργανισμοί εξελίσσονται σταθερά. 2) Τη θεωρία ότι διαφορετικά είδη οργανισμών κατάγονται από έναν κοινό πρόγονο. 3) Τη θεωρία ότι όλα τα είδη έχουν την τάση να πολλαπλασιάζονται και να διαφοροποιούνται με την πάροδο του χρόνου. 4) Τη θεωρία ότι η εξέλιξη πραγματοποιείται βαθμιαία και ποτέ μέσω αλμάτων. 5) Τη θεωρία της φυσικής επιλογής, η οποία υποστηρίζει ότι υπάρχει ένας αυτόματος μηχανισμός εξέλιξης που βασίζεται στη γενετική ποικιλομορφία των ατόμων ενός πληθυσμού, τα οποία ανταγωνίζονται για τους περιορισμένους πόρους του περιβάλλοντος. Αυτός ο μηχανισμός της φυσικής επιλογής, χωρίς να διαθέτει καθόλου βούληση ή συνείδηση, «επιλέγει» ποια από αυτά τα διαφορετικά άτομα μπορούν να επιβιώσουν και να αναπαραχθούν, ήτοι να εξελιχθούν. Και τέλος τη θεωρία σχετικά με την καταγωγή του ανθρώπου και την εξελικτική προέλευση του ανθρώπινου νου.
Σαν σήμερα λοιπόν πριν από 200 χρόνια γεννήθηκε ο Κάρολος Δαρβίνος, ο οποίος με τη θεωρία για την ικανότητα όλων των ειδών να προσαρμόζονται και να εξελίσσονται προκάλεσε μια επανάσταση.
Πέθανε το 1882 και κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη στο Αββαείο του Γουενστμίστερ.

Σάββατο 21 Φεβρουαρίου 2009

ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

Παρασκήνια εξουσίας
Συγγραφείς: Ρόμπερτ Χάρις

Θέμα: Αστυνομικά και θρίλερ
Εκδότης: Ψυχογιός
Μετάφραση: Έφη Φρυδά
Σελίδες: 339
Ημ. Έκδοσης: 01/10/2008

Ο Ρόμπερτ Χάρις είναι ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς. Έχει γράψει αρκετά βιβλία, ενώ δεν είναι λίγα αυτά που έχουν μεταφραστεί στα Ελληνικά κυρίως από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Όταν ξεκίνησα να διαβάζω βιβλία (όπως έχω αναφέρει παλαιότερα, άρχισα να διαβάζω στα 25) επέλεξα βιβλία όπως "Ο Παίκτης" και το "Υπόγειο" του Ντοστογιέφσκι , " Άνθρωποι και Ποντίκια " του Στάϊνμπεκ και άλλα κλασσικά. Στη συνέχεια ασχολήθηκα με βιβλία εκλαϊκευμένης επιστήμης. Μετά από μερικά χρόνια ανακάλυψα και τον Ρόμπερτ Χάρις. Καμία σχέση με τα παραπάνω. Ο Χάρις γράφει κατά κύριο λόγο αστυνομικά και πολιτικά θρίλερ. Ένα είδος για το οποίο οι περισσότεροι βιβλιόφιλοι και βιβλιοκριτικοί δεν τρέφουν και την μεγαλύτερη εκτίμηση. Σπάνια θα βραβευτεί ή θα κερδίσει κολακευτικά λόγια ένα τέτοιου τύπου βιβλίο. Εμένα όμως με ψυχαγωγεί και αυτό μερικές φορές είναι αρκετό.

Μία λίστα με τα βιβλία του Ρόμπερτ Χάρις που κυκλοφορούν είναι η εξής:

Από τα παραπάνω, το πρώτο το είχα δανείσει σε ένα φίλο πριν το διαβάσω και τώρα δεν ξέρω που βρίσκεται. Το δεύτερο το έχω στη βιβλιοθήκη αλλά δεν το έχω διαβάσει ακόμα, ενώ τα υπόλοιπα τα διάβασα τα τελευταία χρόνια. Τα "Κωδικός Αίνιγμα και "Μυστικό του Αρχάγγελου" έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο κάτι που θα γίνει και για το "Πομπηία", το οποίο παρεμπιπτόντως είναι φοβερό βιβλίο. Δεν θα έλεγα ότι το ίδιο ισχύει και για το τελευταίο. Το "Παρασκήνια εξουσίας" είναι το χειρότερο από τα βιβλία του Χάρις που διάβασα.

Από το οπισθόφυλλο:

"Έπρεπε να είχα φύγει τη στιγμή που άκουσα για το θάνατο του ΜακΆρα. Τώρα το καταλαβαίνω."
Ο ήρωας είναι επαγγελματίας συγγραφέας-φάντασμα, δηλαδή πληρώνεται για να γράφει βιβλία, συνήθως αυτοβιογραφίες επωνύμων, στηριζόμενος στο υλικό που αυτοί του δίνουν και οι οποίοι, φυσικά, δε διαθέτουν το ταλέντο για να γράψουν. Όταν του δίνεται η ευκαιρία να ασχοληθεί με τα απομνημονεύματα του πρώην πρωθυπουργού της Βρετανίας, την αρπάζει, περίεργος και ενθουσιασμένος, πόσο μάλλον αφού πρέπει να ταξιδέψει στο αμερικανικό θέρετρο Μάρθας Βίνγιαρντ καταμεσής του χειμώνα. Δεν αργεί, όμως, να συνειδητοποιήσει ότι έχει κάνει μεγάλο λάθος. Ο προκάτοχός του έχει πεθάνει κάτω από ύποπτες συνθήκες και ο πρώην πρωθυπουργός αποδεικνύεται ένας άνθρωπος με πολλά μυστικά που τον καταδιώκουν - μυστικά που έχουν τη δύναμη να σκοτώσουν.Ένα συγκλονιστικό πολιτικό θρίλερ που θα μπορούσε να είναι αληθινό.

Κεντρικός ήρωας είναι ένας μεσήλικας συγγραφέας-φάντασμα, ένας άνθρωπος δηλαδή που πληρώνεται για να γράψει την βιογραφία κάποιου επώνυμου, αντί για τον ίδιο. Η δουλειά του είναι να συλλέξει το απαιτούμενο υλικό και να πάρει τις κατάλληλες συνεντεύξεις ώστε να παρουσιάσει ένα βιβλίο που να δείχνει ως αυτοβιογραφία. Από κει και πέρα, δεν φαίνεται πουθενά. Όπως λέει και στο βιβλίο του ο Ρόμπερτ Χάρις, τον συγγραφέα-φάντασμα δεν τον καλούν ούτε καν στην παρουσίαση του βιβλίου και στην δεξίωση που ακολουθεί μετά...Μία τέτοια ευκαιρία άρπαξε και ο ήρωας μας, αναλαμβάνοντας να γράψει την αυτοβιογραφία του πρώην Βρετανού Πρωθυπουργού. Για να φέρει σε πέρας το έργο αυτό θα πρέπει, πέραν των άλλων, να υπερκεράσει και δύο εμπόδια. Πρώτον, να το τελειώσει εντός μηνός και δεύτερον να εργαστεί αποκλειστικά εντός της οικίας που διαμένει ο πρώην Πρωθυπουργός. Δεν μπορούμε βέβαια να παραβλέψουμε και το γεγονός ότι ο προηγούμενος συγγραφέας που είχε αναλάβει αυτή τη δουλειά βρέθηκε νεκρός στον πάτο της θάλασσας κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες και με το πόρισμα να γράφει ότι αυτοκτόνησε. Το σπίτι που διαμένει ο πρώην Πρωθυπουργός δεν είναι στην Αγγλία αλλά σε ένα αμερικάνικο τουριστικό θέρετρο ονόματι Μάρθας Βίνγιαρντ.
Στο μέρος αυτό εκτυλίσσεται και η ιστορία μας. Ο συγγραφέας καταφτάνει, γνωρίζει τον Πρωθυπουργό, την γυναίκα του και τους υπόλοιπους παρατρεχάμενους και πιάνει αμέσως δουλειά. Δεν θα αργήσει όμως να διαπιστώσει ότι τα πράγματα δεν είναι και τόσο εύκολα όσο ενδεχομένως νόμιζε στην αρχή. Ο πρώην Πρωθυπουργός, που εδώ να πω περιγράφεται σαφώς ως ένα άτομο ακριβώς σαν τον Τόνι Μπλερ, βρίσκεται μπλεγμένος σε ένα σκάνδαλο. Κατηγορείται από έναν πρώην συνεργάτη του, ότι έδωσε εντολή να συλληφθούν και να βασανιστούν από την CIA πέντε Πακιστανοί (σας θυμίζει κάτι;;;) Βρετανικής υπηκοότητας στα πλαίσια του πολέμου κατά της τρομοκρατίας. Τότε αρχίζει ένας αγώνας δρόμου για τον ήρωα μας, από την μία να γράψει το βιβλίο αλλά και από την άλλη να ανακαλύψει τι κρύβεται πίσω από την κατηγορία στον Πρωθυπουργό αλλά και τον θάνατο του πρώην συγγραφέα-φάντασμα. Μήπως ο προκάτοχος του είχε ανακαλύψει κάτι που τον έθεσε ενώπιον θανατηφόρου κινδύνου; Ο πρώην Πρωθυπουργός για ποιο λόγο συνεργάζεται με τους Αμερικανούς σε τέτοιο βαθμό που δείχνει δουλικότητα; Υπάρχει κάποιος που κινεί τα νήματα από το παρασκήνιο; Αυτά και άλλα πολλά είναι τα ερωτήματα που εγείρονται με αφορμή αυτήν την υπόθεση κατηγορίας και στο τέλος όπως συμβαίνει σε όλα τα αστυνομικά και πολιτικά θρίλερ μαθαίνουμε την αλήθεια. Μία αλήθεια η οποία είναι κάπως ανατρεπτική αλλά δεν μπορώ να ότι με ξάφνιασε και απόλυτα. Ρόμπερτ Χάρις, μπορείς πολύ καλύτερα!

Πέμπτη 19 Φεβρουαρίου 2009

"ΚΤΗΝΟΣ"!!!

Τις τελευταίες δύο μέρες ήμουν στο Εύδηλο Ικαρίας. Αυτό που βλέπετε στη φωτογραφία, είναι το "καρχαριάκι" που έπιασα σε μία από τις ρουτινιάρικες θαλάσσιες εξορμήσεις μου. Αν εξαιρέσουμε το γεγονός ότι δεν έχω πάει ποτέ για ψάρεμα και ότι το "καρχαριάκι" το έπιασε ένας άλλος, όλα τα υπόλοιπα είναι μία αδιαμφισβήτητη αλήθεια!

Παρασκευή 13 Φεβρουαρίου 2009

CATS








Τρίτη 10 Φεβρουαρίου 2009

Οι άθεοι αντεπιτίθενται

Mέχρι πριν από μερικά χρόνια οι άθεοι κάθονταν ήσυχοι στη γωνιά τους και στα πανεπιστήμιά τους. Κοιτούσαν αφʼ υψηλού τις λαοθάλασσες των πιστών και μπορεί να έκαναν καμιά μελέτη για το εξελικτικό στάδιο της κοινωνίας που είχε στο επίκεντρο των αντιλήψεών της το θείο. Η πίστη, αν και διαδεδομένη, δεν ήταν γιʼ αυτούς παρά μία ψευδής αντίληψη και οι τελετουργίες της δεν διέφεραν από την καθημερινή συνήθεια δισεκατομμυρίων ανθρώπων να ρίχνουν το πρωί μια ματιά στα ζώδια. Οι λίγες απόπειρες εισβολής των θεϊκών «εξηγήσεων» στις επιστήμες αντιμετωπιζόταν με σηκωμένο το φρύδι και την ιστορική ρήση του Λαπλάς: «Ο Θεός είναι μια παράμετρος που δεν χρειάστηκε στις εξισώσεις μου».
Αυτή η κατάσταση ήταν περισσότερο απόρροια ενός ιστορικού συμβιβασμού, ο οποίος σιωπηρά είχε επέλθει στη Δύση. Μετά από αιώνες θρησκευτικών πολέμων, διώξεων και σφαγών, οι κληρονόμοι του Διαφωτισμού συμβιβάστηκαν με αντίτιμο την ελευθερία τους. Δεν ήθελαν να αλλάξουν τον κόσμο, τους αρκούσε που τους επετράπη να κάνουν τη δουλειά τους. Τα πανεπιστήμια γίνονταν οάσεις ελευθερίας κι εξάλλου υπήρχε πολύς φυσικός κόσμος να ασχοληθούν για να μπλέξουν στον λαβύρινθο του μεταφυσικού.
Υπήρξαν, βέβαια, διαπρύσιοι κήρυκες του αθεϊσμού, όπως ο μαθηματικός Μπέρναρντ Ράσελ ή ο φυσικός Αλμπερτ Αϊνστάιν, αλλά τα φιλοσοφικά τους δοκίμια γίνονταν κτήμα μόνον ενός μικρού κύκλου εγγραμμάτων και η πολυπλοκότητα του στοχασμού τους οριακά μπορούσε να επηρεάσει την τεράστια πελατεία κάθε θρησκευτικού δόγματος.
Γενικώς, πάντως, στη Δύση η θρησκεία έγινε θέμα ταμπού. Ενώ οι άθεοι τη θεωρούσαν μια ιδεολογία σαν όλες τις άλλες, απέφευγαν να κριτικάρουν τα δόγματά της. Πιθανώς να κυριάρχησε το «πού να βρεις άκρη τώρα;»: Αν όλα είναι «θέλημα Θεού», συνεπώς και το παράλογο είναι «θέλημα Θεού», άρα δεν μπορεί να γίνει λογική συζήτηση για το πώς μπορεί κάποιος να περπατήσει πάνω στα κύματα. Ισως, πάλι, να υπήρχαν οι μνήμες των θρησκευτικών φανατισμών και του αίματος που σημάδεψαν επί αιώνες την Ευρώπη και να κυριάρχησε ένας φοβικός σεβασμός προς τα θρησκευτικά δόγματα. Και ύστερα ήλθε η 11η Σεπτεμβρίου…
Ο ιστορικός συμβιβασμός της Δύσης διερράγη από την επίθεση που έγινε στο όνομα του Ισλάμ. Οι άθεοι αποφάσισαν να μιλήσουν. Πρώτος ο βιολόγος Ρίτσαρντ Ντόκινς έδειξε «τον ελέφαντα στο μέσον του δωματίου κι όλοι μας είμαστε πολύ ευγενικοί ή υπερβολικά ευλαβείς να επισημάνουμε». Κι αυτός ο ελέφαντας που καμωνόμαστε ότι δεν βλέπουμε είναι η θρησκεία
Yπάρχουν άνθρωποι που θα μπορούσαν να πειστούν για να βουτήξουν με ένα αεροπλάνο σε ένα ουρανοξύστη; αναρωτήθηκε. «Nαι!», απάντησε με άρθρο του στην εφημερίδα Guardian. «Eίναι μακροχρόνια προσπάθεια, αλλά μπορεί να πιάσει. Πρέπει να τους πάρετε νέους. Tαΐστε τους με μια συνολική και αυτο-αποδεικνυόμενη μυθολογία, έτσι ώστε το μεγάλο ψέμα να μοιάζει λογικοφανές. Δώστε τους ένα ιερό βιβλίο και αναγκάστε τους να το μάθουν απʼ έξω... (Για τη βοήθειά σας) υπάρχει ένα έτοιμο σύστημα ελέγχου της σκέψης που τιμάται ανά τους αιώνες και παραδίδεται από γενιά σε γενιά. Eκατομμύρια άτομα έχουν μεγαλώσει μʼ αυτό. Oνομάζεται θρησκεία και για λόγους που δεν έχουν γίνει κατανοητοί μέχρι σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι το αποδέχονται. Tώρα, το μόνο που χρειάζεστε είναι να βρείτε μερικά από τα γεμάτα θρησκεία κεφάλια και να τους δώσετε μαθήματα αεροπλοΐας…»
Aν ο θάνατος θεωρηθεί τελειωτικός, κάποιος ορθολογικά πράττων θα έχει υψηλή εκτίμηση στη ζωή του και θα διστάσει να τη θέσει σε κίνδυνο. Aυτό κάνει τον κόσμο ασφαλέστερο, όπως κι ένα αεροπλάνο είναι πιο ασφαλές αν ο αεροπειρατής θέλει να επιβιώσει. Στο άλλο άκρο, αν ένας ικανός αριθμός ανθρώπων πείσουν τον εαυτό τους -ή πεισθούν από τους ιερείς τους- ότι ο μαρτυρικός θάνατος είναι αντίστοιχο με το πάτημα ενός κουμπιού που θα μας στείλει σε ένα άλλο σύμπαν, τότε ο κόσμος γίνεται εξαιρετικά επικίνδυνο μέρος. Eιδικά αν αυτοί οι άνθρωποι πιστέψουν ότι το άλλο σύμπαν είναι μια παραδεισένια διαφυγή από τα προβλήματα του πραγματικού κόσμου. Προσθέστε δε τις (γελοίες και απαξιωτικές για τις γυναίκες) σεξουαλικές υποσχέσεις και δεν θα μείνει καμιά απορία γιατί τόσοι αφελείς και οργισμένοι νέοι στριμώχνονται στον προθάλαμο ώστε να επιλεγούν για υποθέσεις αυτοκτονίας».
O Ρίτσαρντ Ντόκινς έδωσε το σύνθημα και πολλοί άρχισαν να ψάχνουν τα θρησκευτικά βιβλία για να ανακαλύψουν τις σχέσεις βίας και θρησκείας. Οχι μόνο το Κοράνι, για το οποίο έχει γίνει μεγάλη συζήτηση, αλλά και τη Βίβλο, το θεόπνευστο βιβλίο των χριστιανών. Γράφτηκαν δεκάδες βιβλία που αποκαλύπτουν (ή, καλύτερα, υπενθυμίζουν) ότι και ο ιουδαιοχριστιανισμός προτρέπει σε πράξεις βίας τους πιστούς του. Ειδικά στην Παλαιά Διαθήκη ο λόγος του Θεού δεν είναι διόλου σπλαχνικός: «Εάν ο αδελφός σου, ο υιός της μητρός σου, ή ο υιός σου ή η γυνή του κόλπου σου ή ο φίλος σου όστις είναι ως ψυχή σου, σε παρακινήσει κρυφίως, λέγων “Ας υπάγωμεν και ας λατρεύσωμεν άλλους Θεούς” (…) δεν θέλεις συγκατανεύσεις εις αυτόν, ουδέ θέλεις δώσει ακρόασιν εις αυτόν (…) ουδέ θέλεις σπαλχνισθή, ουδέ θέλεις κρύψει αυτόν· αλλά θέλεις θανατώσει αυτόν· η χειρ σου θέλει είσθαι πρώτη επʼ αυτόν διά να θανατώσεις αυτόν, και η χειρ παντός του λαού έπειτα. Και θέλεις λιθοβολήσει αυτόν με λίθους, ώστε να αποθάνη. (…) Εάν ακούσης εις τινά των πόλεών σου, τα οποίας Κύριος ο Θεός σου δίδει εις εσέ διά να κατοικείς εκεί, να λέγωσιν (…) “Ας υπάγωμεν να λατρεύσωμεν άλλους Θεούς” (…) εξάπαντος θέλεις πατάξει τους κατοίκους της πόλεως εκείνης εν στόματι μαχαίρας, εξολοθρεύων αυτήν και πάντας τους εν αυτή, και τα κτήνη αυτής, εν στόματι μαχαίρας» (Δευτερονόμιον 13:6–15. μτφ. Νεόφυτου Βάμβα).
Η αλήθεια είναι ότι σε αντίθεση με την Παλαιά Διαθήκη, που βρίθει προτροπών σε σφαγές και λιθοβολισμούς, ο Θεός της Καινής Διαθήκης είναι πιο σπλαχνικός.
Οι άθεοι όμως τονίζουν ότι ο ίδιος ο Ιησούς έκανε μέρος της χριστιανικής θρησκείας τον αιμοσταγή μωσαϊκό νόμο: «Σας διαβεβαιώ με πάσαν επισημότητα ότι έως ότου υπάρχει ο ουρανός και η γη, ούτε ένα γιώτα ή ένα κόμμα δεν θα παραπέσει από τον νόμον» (Κατά Ματθαίον 5:18). Μπορεί ο Ιησούς να δίδαξε (κατά κύριο λόγο) την αγάπη, ο Απόστολός του Παύλος όμως υπήρξε απολογητής του βίαιου στάτους της κοινωνίας στην οποία ζούσε. Οι αναφορές του στις γυναίκες -από τις οποίες ζητούσε υποταγή στον άνδρα (Προς Εφεσσίους 5:22)- και τους δούλους δεν είναι κολακευτικές: «Οι δούλοι να υπακούετε εις τους κατά σάρκαν κυρίους σας, με φόβον και τρόμον, με ευθύτητα και ειλικρίνεια της καρδίας σας σαν να υπακούετε εις τον Χριστόν» (Προς Εφεσσίους 6:5).
Πολλοί πιστοί, βέβαια, θεωρούν αυτά τα κείμενα συμβολικά και οφείλουμε να μην τα λαμβάνουμε τοις μετρητοίς, όπως ισχυρίζονται και οι μετριοπαθείς μουσουλμάνοι για το Κοράνι, που ζητάει τον εξανδραποδισμό και τη σφαγή των απίστων. Το ερώτημα όμως είναι, ποιον πρέπει να πιστέψει ο άνθρωπος; Τον Θεό που κατηγορηματικά ζητάει «θέλεις λιθοβολήσει αυτόν με λίθους, ώστε να αποθάνη» ή τους θνητούς ερμηνευτές του που λένε «μη δίνετε σημασία;» Εξάλλου, αρκούν δεκαεννιά να πάρουν τοις μετρητοίς τον λόγο του Θεού για να κάνουν μια 11η Σεπτεμβρίου.
Ιnfo-Sam Harris, «Επιστολή προς ένα Χριστιανικό έθνος», εκδ. Κέδρος
Michel Onfray, «Πραγματεία περί αθεολογίας», εκδ. Εξάντας
Bernarnd Russell, «Κείμενα για την θρησκεία», εκδ. Scripta

Άρθρο του Πάσχου Μανδραβέλη που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» στις 8.2.2009

Δευτέρα 9 Φεβρουαρίου 2009

ΚΑΛΟ "ΤΑΞΙΔΙ"

ΚΑΛΟ ΤΑΞΙΔΙ ΜΠΑΜΠΑ....

Κυριακή 1 Φεβρουαρίου 2009

Η ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΗΣ ΟΞΦΟΡΔΗΣ


Η ακολουθία της Οξφόρδης
Συγγραφείς:
Γκιγέρμο Μαρτίνες
Θέμα: Ξένη πεζογραφία
Εκδότης: Πατάκης
Μετάφραση: Ελισώ Λογοθέτη
Σελίδες: 238
Ημ. Έκδοσης: 01/06/2004


Πριν από καιρό, μου είχαν μιλήσει για αυτό το βιβλίο με καλά λόγια. Το διάβασα πριν από τρεις βδομάδες και δεν μπορώ να πω ότι ενθουσιάστηκα. Καλό ήταν, αλλά μέχρι εκεί. Πρόκειται για ένα αστυνομικό μυθιστόρημα με μαθηματικές αναφορές. Μη φανταστεί κανείς τίποτα δυσνόητες έννοιες απευθυνόμενες σε ειδικούς. Απλώς, οι ήρωες είναι μαθηματικοί. Ο ένας σπουδαίος καθηγητής Πανεπιστημίου (Άρθουρ Σέλντομ) με μεγάλη καριέρα, και ο άλλος μεταπτυχιακός φοιτητής από την Αργεντινή. Συναντήθηκαν στην Οξφόρδη με αφορμή το θάνατο μίας ηλικιωμένης κυρίας (σπιτονοικοκυράς του δεύτερου) και βρέθηκαν ξαφνικά εμπλεκόμενοι στην αναζήτηση λύσης ενός μυστηρίου. Το μυστήριο δεν ήταν άλλο, παρά μία σειρά φόνων που συνοδεύονταν από μία μαθηματική ακολουθία, η λύση της οποίας, θα οδηγούσε πιθανόν και στη λύση του μυστηρίου. Αυτό είναι και το κεντρικό θέμα του βιβλίου. Ο παραλληλισμός μεταξύ μαθηματικών και εγκληματολογίας. Πιο συγκεκριμένα, η σχέση μεταξύ της μαθηματικής λογικής και της αναζήτησης της αλήθειας στην εγκληματολογία.
Οι πυθαγόρειοι , θεωρούσαν ότι τα πάντα είναι αριθμοί. Από την μουσική και τους ήχους μέχρι την πιο πολύπλοκη λειτουργία του σύμπαντος. Στην Ακολουθία της Οξφόρδης, η αναζήτηση του ενόχου μέσω της αστυνομικής και δικαστικής έρευνας παραλληλίζεται με την αναζήτηση της αλήθειας στα μαθηματικά. Η αναζήτηση της αλήθειας στα μαθηματικά δεν είναι τίποτα άλλο παρά η διατύπωση μίας καθολικά αποδεκτής απόδειξης. Από την στιγμή που θα αποδειχθεί μία μαθηματική πρόταση, θεωρείται αληθής και καταχωρείται στα "Θεωρήματα". Χρησιμοποιώντας τα θεωρήματα που έχουν ήδη αποδειχθεί, οι μαθηματικοί προχωρούν την έρευνα ένα βήμα παρακάτω αποδεικνύοντας τις επόμενες μαθηματικές προτάσεις (αξιωματική μέθοδος) . Αυτό συνεχίζεται εδώ και αιώνες, με την επισήμανση όμως, ότι κάποιες μαθηματικές προτάσεις ΔΕΝ είναι δυνατόν να αποδειχθούν (θεώρημα της μη πληρότητας του Γκέντελ). Το εν λόγω θεώρημα κλόνισε τον κόσμο των μαθηματικών τόσο πολύ όσο και η Αρχή της Απροσδιοριστίας τον κόσμο της φυσικής. Εδώ έγκειται και η σχέση με την εγκληματολογία. "Υπάρχει μία διαφορά ανάμεσα στην αλήθεια και στο κομμάτι της αλήθειας που μπορεί να αποδειχθεί". Όταν γίνεται ένας φόνος, κάποιος ξέρει την αλήθεια. Αυτός βέβαια δεν είναι άλλος από τον ίδιο τον δολοφόνο. Η δικαιοσύνη δεν μπορεί να έχει άμεση πρόσβαση σε αυτήν την αλήθεια παρά μόνο μέσω της έρευνας. Η έρευνα, δεν είναι λίγες οι φορές που αποβαίνει άκαρπη. Τότε έχουμε το εξής δεδομένο: Ένας φόνος έχει διαπραχθεί, ο δολοφόνος κατέχει την αλήθεια, και κανείς άλλος δεν μπορεί να την αποδείξει παρά μόνο ο ίδιος ο δολοφόνος. Το ίδιο ισχύει και στα μαθηματικά. Υπάρχουν κάποιες μαθηματικές προτάσεις, που ενώ είναι πολύ απλές στην διατύπωση τους, δεν αποδεικνύονται με τις συνήθεις μαθηματικές μεθόδους. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι προτάσεις αυτές δεν έχουν μία μονοσήμαντη λύση. Έχουν, αλλά δεν μπορεί ούτε να αποδειχθεί ούτε να διαψευστεί.
Όταν είχε διατυπωθεί το Θεώρημα Της Μη Πληρότητας του Κούρτ Γκέντελ την δεκαετία του '30, οι μαθηματικοί βρέθηκαν σε αμηχανία. Η αξιωματική μέθοδος πάνω στην οποία είχε στηριχθεί όλο το οικοδόμημα της μαθηματικής γνώσης, παρουσιαζόταν ξαφνικά ως ευάλωτη και αμφιλεγόμενη. Τα αξιώματα είναι η βάση των μαθηματικών. Αν έστω και ένα ήταν λάθος τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι καταστροφικά. Στην πορεία βέβαια αποδείχθηκε ότι η εξέλιξη των μαθηματικών, και κυρίως η πρακτική εφαρμογή τους, ουδόλως επηρεάστηκαν από το θεώρημα του Γκέντελ. Για ποιο λόγο; Για τον λόγο ότι στην επιστήμη των μαθηματικών θέτουμε τα ερωτήματα αυτά που μπορούμε να αποδείξουμε. Τα υπόλοιπα τα αφήνουμε στην άκρη. Τείνουμε να κινούμαστε προς μεθόδους που οδηγούν σε λύσεις του στυλ αληθές ή ψευδές. Προβληματιζόμαστε πάνω σε θεωρήματα που επιλέγουμε να είναι τέτοιας φύσης ώστε να κατευθύνονται σε μία διαδικασία επαλήθευσης ή διάψευσης.
Όλα αυτά ισχύουν στα μαθηματικά. Στην εγκληματολογία δεν μπορείς να κρύψεις τη σκόνη κάτω από το χαλί. Έχεις ένα πρόβλημα (αναζήτηση ενόχου) και είσαι υποχρεωμένος να το αντιμετωπίσεις και να βρεις την λύση του. Το αν αυτή η λύση βρέθηκε, το αφήνω να το διαπιστώσετε διαβάζοντας το βιβλίο!