ΟI ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ, Ο ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ DANIEL BERNOULLI ΚΑΙ Η ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ.

Ο σύγχρονος άνθρωπος παίρνει σε ετήσια βάση πολλές κρίσιμες αποφάσεις που επηρεάζουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο το μέλλον του. Τρεις σημαντικές αποφάσεις που λαμβάνουν οι περισσότεροι άνθρωποι (στο δυτικό κόσμο τουλάχιστον) είναι το που θα ζήσουν , τι θα κάνουν στη ζωή τους για τα προς το ζην και με ποιον συνάνθρωπο θα συνδεθούν περισσότερο.

Οι σύγχρονοι άνθρωποι αποφασίζουν για τις επιλογές τους, σαν αυτό να είναι κάτι εντελώς φυσικό και επακόλουθο της ενήλικης ζωής τους.

Στην πραγματικότητα δεν έχουν περάσει καν 250 χρόνια από τότε που τους δίνεται αυτή η δυνατότητα.

Οι προγενέστεροι μας , δεν είχαν και πολλές επιλογές ούτε ως προς το που θα ζήσουν , ούτε ως προς το τι επάγγελμα θα ακολουθήσουν. Όσον αφορά τον γάμο, αποτελούσε ένα ακόμα συμβόλαιο προς εκτέλεση. Οι μεγάλες επαναστάσεις στην βιομηχανία και την τεχνολογία ανέτρεψαν τα δεδομένα, με αποτέλεσμα να ακολουθήσει μία έκρηξη προσωπικής ελευθερίας μπροστά σε πλήθων επιλογών και δυνατοτήτων.

Η προσωπική ευτυχία του ανθρώπου εξαρτάται πλέον σε αρκετά σημαντικό βαθμό από τις επιλογές και τις πράξεις του. Οποιαδήποτε διαφορετική θεώρηση των πραγμάτων, φλερτάρει με μοιρολατρικές και περί πεπρωμένου θεωρίες. Όποιος πιστεύει ότι το μέλλον είναι "γραμμένο" , είναι λογικό να θεωρεί τα ανωτέρω καθώς και αυτά που θα ακολουθήσουν, μπούρδες.

Σύμφωνα με τον Daniel Bernoulli ο καλύτερος τρόπος να πάρουμε τέτοιες αποφάσεις προκύπτει από τον εξής τύπο: "Η σοφία οποιασδήποτε σημαντικής επιλογής είναι ο πολλαπλασιασμός της πιθανότητας η επιλογή να μας αποφέρει αυτό που επιθυμούμε επί την χρησιμότητα που έχει αυτό που επιθυμούμε." Με τον όρο χρησιμότητα, ο Bernoulli εννοούσε την ωφέλεια ή την ευχαρίστηση που προσλαμβάνουμε από την εκπλήρωση της επιθυμίας μας. Το πρώτο σκέλος της εξίσωσης του Bernoulli είναι εύκολο να γίνει κατανοητό. Για παράδειγμα αν έχουμε σαν επιλογή να γίνουμε αστροναύτες ή να παντρευτούμε την Ατζελίνα Τζολί ή να ζήσουμε στο Μπέβερλι Χίλς , η πιθανότητα να το πετύχουμε είναι πάρα πολύ μικρή. Ενώ το να γίνουμε υπάλληλοι στο Ελληνικό Δημόσιο είναι κάτι ιδιαίτερα εφικτό. Ο ένας στους 7 το έχει πετύχει... Γενικότερα θα λέγαμε ότι οι περισσότερες από τις επιλογές μας, έχουν μία υπολογίσιμη μικρή ή μεγάλη πιθανότητα να εκπληρωθούν.

Το "ζουμί" στην εξίσωση του Μπερνούλι είναι το δεύτερο σκέλος. Αν με την επιλογή που θα κάνουμε λάβουμε το επιθυμητό ώφελος , τι χρησιμότητα θα μας προσφέρει αυτό; Αν, για παράδειγμα, ο Αμπράμοβιτς κάνει μία εξαίσια επιχειρηματική επιλογή και του αποφέρει 50 εκατομμύρια ευρώ , τι θα αισθανθεί; Πως θα το αντιμετωπίσει; Εγώ λέω ότι θα ξυπνήσει την άλλη μέρα σαν να μην έχει συμβεί τίποτα , θα πάρει το πρωινό του , θα επιβιβαστεί στο ελικόπτερο του, και θα πετάξει για Λονδίνο μεριά. Φανταστείτε τον οποιοδήποτε "κοινό" άνθρωπο να ποντάρει επιχειρηματικά κάπου και η επιλογή του να του αποφέρει μεγάλα κέρδη. Δεν θα τρελαθεί από την χαρά του; Δεν θα έχει κάνει μία κρίσιμη επιλογή για το μέλλον του; Δεν θα αλλάξει πλήρως η ζωή του;

Τα παραδείγματα είναι πολλά. Ο συγκεκριμένος τύπος του Μπερνούλι μοιάζει αρκετά με το διάσημο στοίχημα του Πασκάλ : "Η συγκίνηση που αισθάνεται ένας παίκτης όταν βάζει ένα στοίχημα είναι ίση με το ποσό που ενδέχεται να κερδίσει , πολλαπλασιαζόμενο επί την πιθανότητα να το κερδίσει."

Η προσπάθεια του Μπερνούλι να συντάξει μία μέθοδο σωστής κρίσης, ήταν καλή αλλά μη εφαρμόσιμη. Η εξίσωση "κολλάει" στο δεύτερο σκέλος. Και αυτό διότι ενώ έχει σωστή εφαρμογή όσον αφορά τα οικονομικά μεγέθη και τα χρήματα, δεν μπορεί να υπολογίσει τις άλλες σημαντικές παραμέτρους. Είναι γεγονός ότι αν έχουμε 100 ευρώ και τα κάνουμε 101 δεν θα χαρούμε κιόλας. Αν έχουμε 4 αυτοκίνητα και τα κάνουμε 5, δεν θα βγάλουμε τους φίλους μας έξω να τους κεράσουμε... Σε αυτό ο Μπερνούλι έχει δίκιο. Υπάρχουν όμως τόσα άλλα πράγματα στη ζωή , των οποίων η χρησιμότητα είναι πολλή δύσκολο να υπολογιστεί. Πρώτον, διότι για κάθε άνθρωπο η απόκτηση κάποιου επιθυμητού αγαθού ή η επιτυχία κάποιας επιλογής προσδίδει διαφορετική ευχαρίστηση (για κάποιον τα χρήματα είναι το παν , για κάποιον άλλο δεν λένε και πολλά) και δεύτερον διότι η πρόβλεψη του πως θα αισθανθούμε αν αποκτήσουμε κάτι είναι σχεδόν αδύνατη.

Παραδείγματος χάρη, πολύ συχνά εκτιμάμε διάφορα πράγματα αφού τα αποκτήσουμε παρά πριν γίνουν δικά μας. Πολύ συχνά πονάμε πολύ περισσότερο από μικρές απώλειες παρά από μεγάλες. Τις περισσότερες φορές ο πόνος από την απώλεια κάποιου αντικειμένου ή ανθρώπου είναι πολύ μεγαλύτερος από την χαρά που νοιώθουμε όταν το αποκτάμε.

Επομένως τι κάνουμε όταν έχουμε μπροστά μας μία επιλογή; Χωρίς έναν μαθηματικό τύπο σαν αυτό του Μπερνούλι για την πρόβλεψη της χρησιμότητας, κάνουμε εκείνο που μόνο το δικό μας είδος μπορεί να κάνει : φανταζόμαστε το μέλλον και προσπαθούμε να "δούμε" πως θα είναι ο εαυτός μας αν επιλέξουμε το "άλφα" ή το "βήτα". Εντυπωσιακή ικανότητα, το δίχως άλλο, αλλά προβληματική. Όταν φανταζόμαστε μελλοντικά συναισθήματα, μας είναι αδύνατον να απαλλαγούμε από την ψυχολογία του παρόντος. Επίσης, έχουμε την τάση να αγνοούμε σημαντικές λεπτομέριες και να συμπληρώνουμε τα κενά κατα το δοκούν. Αυτές οι εγγενείς αδυναμίες, καθιστούν το χάρισμα που έχουμε δώρον-άδωρον.

Ποιο είναι το συμπέρασμα από όλα αυτά θα μου πείτε... Πρώτον: Καλό είναι να ζούμε το παρόν όσο πιο έντονα μπορούμε χωρίς να σκεφτόμαστε συνεχώς το μέλλον, διότι έτσι και αλλιώς είναι πολύ πιθανό να κάνουμε λάθος . Και δεύτερον, το τελευταίο ευρώ που κερδίσαμε , μας προσέφερε σαφώς λιγότερη ευχαρίστηση από ότι το πρώτο. Μακριά λοιπόν από το κυνήγι του πλούτου. Δεν λέω, καλό είναι να έχεις λεφτά και να ζεις άνετα, αλλά ακόμα καλύτερο να μην αφιερώνεις τη ζωή σου για να τα κάνεις όσο το δυνατόν περισσότερα...

Καλό Σαββατόβραδο. Ο υποφαινόμενος blogger ξαναντύνεται στο χακί... Πάει εκεί που όλα τα ανωτέρω λογικά επιχειρήματα, είναι απλές οδοντόκρεμες. Εις το επανιδείν!