ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΒΛΑΚΕΙΑΣ

Στις διακοπές του Πάσχα των ορθοδόξων, βρήκα την ευκαιρία να διαβάσω δύο βιβλία και να αγοράσω άλλα τρία. Διάβασα το Μηδέν του Ντενί Γκέτζ και το Εγχειρίδιο Βλακείας του Διονύση Χαριτόπουλου. Αγόρασα το Λαοί της Ευρώπης του Βασίλη Ραφαηλίδη , το Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους του Κόρμακ Μακάρθυ και το Σμύρνη, η Λησμονημένη πόλη που αποτελεί συλλογικό ιστορικό έργο. Το τελευταίο το έκανα δώρο στην γυναίκα μου διότι ξέρω ότι της αρέσει να μαθαίνει για την Σμύρνη. Και τα δύο βιβλία που διάβασα μου άρεσαν πολύ. Το καθένα για τους δικούς του λόγους. Για το Μηδέν του Ντενί Γκέτζ θα γράψω αναλυτικά σε επόμενο ποστ. Σε αυτό το ποστ θα αναρτήσω εκτεταμένες σημειώσεις από το ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΒΛΑΚΕΙΑΣ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΗ ΧΑΡΙΤΟΠΟΥΛΟΥ. Ένα βιβλίο με πολύ καλό χιούμορ (το καλό χιούμορ ως γνωστό είναι βασικό χαρακτηριστικό των έξυπνων ανθρώπων) , το οποίο διαβάζεται απνευστί. Αποτελείται από 88 ξεχωριστές ενότητες που καλό είναι να διαβαστούν με την σειρά που παρατίθενται αλλά διαβάζονται και ανεξάρτητα ή σκόρπια.

Όποιος αναγνωρίσει τον εαυτό του σε αυτά που γράφει ο Χαριτόπουλος ας μην παρεξηγηθεί , και για να νοιώσει καλύτερα να πω ότι εγώ τον εαυτό μου τον αναγνώρισα σε αρκετές περιπτώσεις… Άλλωστε όπως λέει μέσα και το βιβλίο: « Όλοι υποτιμούμε τον αριθμό των ηλίθιων που βρίσκονται ανάμεσα μας».

Καταλαβαίνω ότι αυτά που έχω καταχωρήσει αποτελούν "σεντόνι" και είναι δύσκολο να κάτσει κάποιος να το διαβάσει όλο-ειδικά στις μέρες μας που ο ελεύθερος χρόνος είναι περιορισμένος-απλά να αναφέρω μόνο ότι κατά την γμώμη μου αξίζει να διαβαστεί. Όποιος βαριέται να το διαβάσει , ας αγοράσει το βιβλίο και ας το διαβάσει όλο με την ησυχία του. Θα περάσει 3-4 ψυχαγωγικές ώρες.

3. Τα δύο μεγάλα βάσανα του ανθρώπου είναι η διατροφική και η σεξουαλική πείνα. Οποιαδήποτε στέρηση ή παρεμπόδιση της γιατρειάς τους έχει εκρηκτικές συνέπειες, καθώς «ξυπνάει μέσα του το ζώο» και τον καθιστά ανεξέλεγκτο.
9. Ο αγώνας για επιβίωση υπήρξε ανελέητος. Ο πανίσχυρος νόμος της Φυσικής επιλογής εξαφάνιζε χιλιάδες είδη που δεν κατόρθωναν να επιζήσουν (το 99,9% όλων των ειδών που υπήρξαν ποτέ έχουν εξαφανιστεί). Και οι ανθρώπινες φυλές που χάθηκαν από διάφορες αιτίες είναι αναρίθμητες. Κυρίως αφανίστηκαν από τον συνεχή μεταξύ τους ανταγωνισμό και τις άγριες συγκρούσεις : «Η πάλη της επιβίωσης ανάμεσα σε έμβια του ίδιου είδους είναι απείρως σκληρότερη αφού συχνάζουν στις ίδιες περιοχές και αναζητούν την ίδια τροφή» (Δαρβίνος). Αυτοί που κυριάρχησαν δεν ήταν οι πιο μπρατσωμένοι αλλά οι πιο έξυπνοι , επιδέξιοι και ταλαντούχοι , που με τη σειρά τους κληροδότησαν αυτές τις ιδιότητες στους απογόνους τους. Δίχως αυτό το διαρκές μακελειό και αλληλοφάγωμα θα ήταν αδύνατον να φτάσει ο άνθρωπος στο σημερινό επίπεδο ευφυϊας και πολιτισμού.
11. Πριν από 30.000 χρόνια περίπου , μια μεγαλειώδης βιολογική έκρηξη στην κρανιακή κάψα του δίποδου ζώου που λέγεται άνθρωπος , ένα νοητικό Big Bang , του άνοιξε τα παράθυρα στον μετωπικό φλοιό (νεοφλοιός) , εκεί που είναι η έδρα της σκέψης και του αναστοχασμού. Αυτό ήταν και το τελευταίο του μεγάλο και αποφασιστικό απόκτημα. Ο άνθρωπος κυριολεκτικά «άλλαξε μυαλά».
14. Το μέγεθος και οι αυλακώσεις του εγκεφάλου που χώρισαν τους ανθρώπους από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο χωρίζουν και τους ίδιους (με την επίδραση και του περιβάλλοντος όπου αναπτύσσονται) , ανεξαρτήτως φυλής , χρώματος , φύλου , πλούτου , σπουδών , ιδεολογίας , σε δύο βασικές κατηγορίες : στους ΕΞΥΠΝΟΥΣ και στους ΒΛΑΚΕΣ. Αν και η μεταξύ τους διάκριση δεν είναι δύσκολη , όσοι ανήκουν στην πρώτη κατηγορία δεν το λένε και όσοι ανήκουν στη δεύτερη δεν το ξέρουν.
18. Ίσως καμία ιδιότητα του ανθρώπου δεν βοήθησε τόσο τη διανοητική του ανάπτυξη όσο η προσοχή. Αυτή η πολύτιμη ικανότητα του μυαλού να συγκεντρώνεται με ένταση , που διαθέτουν όλα τα συλληπτικά ζώα : η γάτα όταν φερμάρει το ποντίκι , ο αητός όταν εντοπίζει από ψηλά το θήραμα , η τίγρη που προσηλώνεται τόσο ολοκληρωτικά στο υποψήφιο θύμα της , ώστε λέγεται ότι μπορείς να την πλησιάσεις. Χάρη στην προσοχή , το δίποδο μπορεί και «συλλαμβάνει» όλες τις πτυχές της ζωής , αποκτά σαφέστερη αντίληψη του κόσμου και γίνεται πιο προνοητικό και αποτελεσματικό.
20. Κατά το χαριτολόγημα του Σαμφόρ , ο βλάκας ζει απερίσκεπτα σε έναν κόσμο που δεν ξέρει , όπως οι μύγες δεν ξέρουν φυσική ιστορία.
25-26. Η μήτρα της ευφυίας και της βλακείας ήταν ανέκαθεν αντικείμενο σκυλοκαυγά. : γεννήθηκαν ή έγιναν; Έτσι βγήκαν από τα γεννοφάσκια τους ή τους γάνωσε το μυαλό ο κόσμος όπου φύτρωσαν; Με δύο λόγια , η νόηση είναι κληρονομική (γονίδιο) ή επίκτητη; (περιβάλλον). Νοητικά ο καθένας μας κληρονομεί ένα ορισμένο οικόπεδο , μικρό ή μεγάλο. Αν σου αναλογούν 200 τετραγωνικά , ανάλογα με το περιβάλλον μπορείς να κτίσεις παράγκα ή να φτιάξεις μια χαρά μεζονέτα , αλλά είναι αδύνατον να σηκώσεις πυραμίδα.
29. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όλοι υποτιμούμε τον αριθμό των βλακών ανάμεσα μας , αφού το κρίσιμο ποσοστό που όλοι γνωρίζουμε ότι υφίσταται σε κάθε τυχαία πληθυσμιακή ομάδα παραμένει ως σήμερα απροσδιόριστο. Σύμφωνα με την καμπύλη του Gauss η οποία χρησιμοποιείται για την ανίχνευση διάφορων χαρακτηριστικών ενός πληθυσμού , έχουμε το λιγότερο ένα ποσοστό 25% βλακών , 25% έξυπνων και 50% μέσης νοημοσύνης. Ο ένας στους τέσσερις είναι βλάκας…
34. Ένας ικανοποιητικός (και συνάμα πολύ γενικός) ορισμός για την ευφυία διατυπώθηκε από τον Μπερξόν και είναι ότι ευφυία θεωρείται η «ισορροπία ενστίκτων , συναισθημάτων και νόησης». Αντίθετα , η ανισσοροπία των ανωτέρω ιδιοτήτων ορίζει την βλακεία.
36. Οι έξυπνοι άνθρωποι είναι αισθαντικοί , έχουν μία αδιόρατη θλίψη πάνω τους. Το αντίθετο ισχύει με τον ηλίθιο , που είναι λίγο αδιάβροχος σε αυτά , αφού όσα λιγότερα εννοεί τόσα λιγότερα νοιώθει. Είναι όπως λέμε «χοντρόπετσος» δεν «συν- αισθάνεται». Συνήθως αντιλαμβάνεται και θαυμάζει ποσότητες , απτά μεγέθη , χειροπιαστά : ώρες δουλειάς και όχι αποτέλεσμα , μεγάλη ορχήστρα και όχι άκουσμα , πολλά λεφτά , μεγάλο σπίτι , πολύ φαϊ , μεγάλα βυζιά.
40. Οι εκτιμήσεις για την προσφορά των ηλίθιων είναι αντικρουόμενες. Μία λέει ότι «η ταχύτητα μιας νηοπομπής είναι η ταχύτητα του πιο αργού πλοίου» και μία άλλη ότι «κάποιοι έπρεπε να κάνουν τις σκατοδουλειές είτε είναι στην φάμπρικα είτε στην πολυεθνική».
41. Ο έξυπνος την πατάει κατ’ εξαίρεση και όχι κατ’ εξακολούθηση. Διαπράττει την ανοησία σχεδόν εις γνώση του , υποκύπτοντας στο ξύπνημα κάποιου βαθύτερου ενστίκτου , μιας έντονης παρόρμησης που καπελώνει το μυαλό και το εκτροχιάζει. Αν ο ευφυής είναι όντως ευφυής έχει την σύνεση να μην την ξαναπατήσει , τουλάχιστον στο ίδιο θέμα και με τον ίδιο τρόπο.
47. Ένας ηλίθιος άνδρας , όσο εμφανίσιμος και να είναι , απογοητεύει το θηλυκό, δεν του εμπνέει την αναγκαία αίσθηση σιγουριάς. Εκτός και αν τη χαζομάρα του αντισταθμίζει η οικονομική ή κοινωνική του θέση , οπότε το παλικάρι είναι λαχείο. Αντιθέτως μία νεαρή και όμορφη χαζοβιόλα είναι σταθερή αντρική φαντασίωση. Γενικώς , στα ερωτικά οι άντρες ψάχνουν τα μικρά , οι γυναίκες τα μεγάλα και η αποκολοκύνθωση καλά κρατεί. Η διαφορά είναι ότι ο ηλίθιος όταν καυλώσει νομίζει ότι ερωτεύτηκε και η χαζή πιστεύει ότι όσοι θέλουν να την πηδήξουν θέλουν να την παντρευτούν.
50. Το πτυχίο δεν είναι πιστοποιητικό ευφυίας. Αν το μυαλό κάποιου φτάνει για να πάρει δίπλωμα οδήγησης , κατά πάσα πιθανότητα φτάνει και για πάρει ένα δίπλωμα σπουδών. Τα νοητικά απαιτούμενα είναι περίπου ισοδύναμα. Άπαξ και μπορεί να απομνημονεύσει το ΚΟΚ και τα σήματα , το μόνο που χρειάζεται για το «χαρτί» είναι να στρώσει τον κώλο του κάτω , να μουλαρώσει δεόντως και αμέτι μουχαμέτι , έστω και «νύχτα» , θα το πάρει το στραβόχαρτο.
51. Όπως υποστηρίζει μία ομάδα ερευνητών που μελέτησε το θέμα σε μεγάλα πανεπιστήμια των ΗΠΑ , εντόπισε το ίδιο ακριβώς ποσοστό «χοντροκέφαλων» ανάμεσα στις καθαρίστριες , τους διοικητικούς υπαλλήλους , τους φοιτητές και τους καθηγητές (C.M. Cipolla). Προφανώς , αν η έρευνα στρεφόταν και προς τους ίδιους τους ερευνητές θα ανακάλυπταν και το δικό τους ποσοστό μπούφων.
52. Για ορισμένα «ελεύθερα πνεύματα» είναι προτιμότερο να ανοίξουν μπαράκι σε κάποιο νησί παρά να κλειστούν με κουστουμιά , τσάντα και γυαλί απ’ το πρωί ως το βράδι στην πολυεθνική.
57. Όταν ο Μαρξ έγραφε ότι οι μεγάλες περιουσίες κάθε 100 χρόνια αλλάζουν χέρια , ίσως , εκτός των άλλων , να είχε κατά νου και την βλακεία.
59. Το έχουν γράψει ο Κανέτι και παλιότερα ο Λεμπόν : «Οι άνθρωποι που ανήκουν σε μάζες τείνουν προς τη διανοητική τους εξίσωση»
60. Ο νεοδιορισμένος δημόσιος υπάλληλος πιθανόν να είναι έξυπνος και με διάθεση προσφοράς , όμως αφομοιώνεται τάχιστα από το ηλίθιο γραφειοκρατικό περιβάλλον και μετά το πρώτο διάστημα συμπεριφέρεται ακριβώς όπως οι παλιές καραβάνες.
63. Οι πρώτοι που θα τρέξουν να ενταχθούν σε σωματεία , συλλόγους , οργανώσεις , κυκλώματα είναι οι βλάκες και οι ατάλαντοι. Οι έξυπνοι και ταλαντούχοι τα βγάζουν πέρα μόνοι τους, δεν θέλουν κεχαγιά στο κεφάλι τους. Και επειδή , όπως λένε οι Γάλλοι , «οι βλάκες κινούνται μαζί» , πολύ γρήγορα ορδές βλακών πνίγουν ελπιδοφόρες συσπειρώσεις και κινήματα και η ανθρώπινη ανάγκη για συλλογικότητα νεκρώνεται.
67. Οι απλοί άνθρωποι πρέπει να αμφιβάλουν για την γελοία κάστα των διανοούμενων που , ενώ θεωρούν ότι ζουν σε ένα πνευματικά ανώτερο σύμπαν , μας εκπλήσσουν κάθε τόσο με τις αρλούμπες που εκτοξεύουν. Ο λόγος είναι ότι , εκτός του ποσοστού ηλιθίων που αναλογεί στη συντεχνία τους , οι πριμαντόνες της διανόησης στην πλειονότητα τους έχουν αποκοπεί από την κοινωνία , περιφρονούν τον απλό λαό και αγνοούν ότι υπάρχουν και άλλες μορφές ζωής και ρεύματα πολιτισμού που διαμορφώνονται ερήμην τους.
69. Ο μικρονοϊκός που αισθάνεται ανήμπορος να πραγματοποιήσει τις επιθυμίες και τα «θέλω» του , στρέφεται κατά των άλλων. Αν από ιδιοσυγκρασία είναι άτολμος και εσωστρεφής θα γίνει μνησίκακος , σαν σκορπιός κάτω από την πέτρα που περιμένει να βάλλεις το χέρι σου. Αν είναι δυναμικός και εξωστρεφής θα γίνει αριβίστας , κάθαρμα έτοιμο για όλα προκειμένου να αναπληρώσει την ανημποριά του.
70. Η παρατήρηση του Λεμπέση έχει προηγηθεί : «Η ανηθικότητα είναι αποκλειστικό προνόμιο των βλακών»
71. Ο Θουκυδίδης έγραψε : «Η ανθρώπινη φύση μισεί καθετί που υπερέχει». Ο Κίρκεγκορ έγραψε : «ο φθόνος είναι συντετριμμένος θαυμασμός».
76. Όσοι ανησυχούν για τους νέους ανθρώπους , είναι απλώς χοντροκέφαλοι. Ο νέος που προσαρμόζεται πρόθυμα στην κρατούσα λογική δεν είναι καλό σημάδι. Το ανησυχητικό δεν είναι οι «συγκρούσεις» αλλά η απουσία τους.
77. Ο βλάκας δεν χωράει στην πραγματικότητα. Δεν μπορεί να δώσει ούτε να δεχτεί εξηγήσεις για το πεπερασμένο της ύπαρξης και συνήθως αγκιστρώνεται σε κάτι που υπερβαίνει την εγκόσμια τάξη. Σε κάποιο θεό , σε μια ανώτερη δύναμη ή στο σύμπαν που συνωμοτεί για χάρη του. Η ευπιστία του ηλίθιου είναι παροιμιώδης : γοητεύεται , αναπαράγει ή εφευρίσκει ο ίδιος θρησκευτικά θαύματα , οράματα , εξωγήινα όντα , μετεμψυχώσεις , μεταλλαγμένους , λείψανα αγίων , τσαγιέρες που περιστρέφονται στο Διάστημα , προϊστορικούς γίγαντες , νεράιδες , λυκάνθρωπους , ψυχές που βουρλίζονται γύρω μας.
82. Η καλλιέργεια (κουλτούρα) δεν είναι συσσώρευση γνώσης , αλλά το απόσταγμα της ή όπως το έθεσε ο Μαρλό , «είναι αυτό που μένει όταν ξεχάσεις όσα έμαθες»
83,84. Ο κοινός νους υπάρχει. Η κοινή γνώμη από την άλλη , όχι.
86. Περισσότερες δυνατότητες ανθρωπογνωσίας έχει ο θυρωρός της πολυκατοικίας παρά ο νομπελίστας.