Τρίτη 17 Μαρτίου 2009

ΤΟ ΧΑΜΕΝΟ ΝΗΣΙ

Φωτογραφία 1

Ήταν άνοιξη του 2007, όταν συζητούσα με μία συνάδελφο για βιβλία. "Όταν ήμουν μικρή, 14-15 χρονών, διάβαζα πολύ. Μερικές φορές με έβαζαν οι γονείς μου να διαβάσω διάφορα κλασσικά βιβλία ακόμα και με το ζόρι. Διότι έτσι πρέπει, μου έλεγαν. Από Έλληνες μου άρεσε πάρα πολύ ο Καραγάτσης και συγκεκριμένα το βιβλίο Η Μεγάλη Χίμαιρα."

Ήταν καλοκαίρι του 2007, και είχε έρθει ο ξάδελφος μου ο Ανδρέας για διακοπές στη Σάμο. Στα πλαίσια της καθιερωμένης ξενάγησης, πήγαμε και στο χωριό Μανωλάτες, περνώντας από μία υπέροχη διαδρομή (φωτογραφία 2) για να καταλήξουμε σε μία ταβέρνα με φοβερή θέα (φωτογραφία 1). Στο διπλανό τραπέζι ήταν μία παρέα Αθηναίων που συζητούσαν αρκετά φωναχτά. Λέει κάποια στιγμή μία κοπέλα : "Διάβασα πρόσφατα ένα υπέροχο βιβλίο του Μ.Καραγάτση. Την Μεγάλη Χίμαιρα."

"Τι έγινε ρε παιδιά; Μου έχει ξεφύγει κάτι;" σκέφτηκα.. "Πολύ ακούγεται αυτός ο Καραγάτσης." Αγόρασα λοιπόν Την Μεγάλη Χίμαιρα και μπορώ να πω ότι όντως άξιζε τον κόπο. Πρόκειται για πολύ καλό βιβλίο.

Φωτογραφία 2

Και επειδή σπάνια αρκούμαι σε ένα μόνο βιβλίο όταν μου αρέσει κάποιος συγγραφέας, αυτές τις μέρες διάβασα και ένα δεύτερο του Καραγάτση. Το βιβλίο λέγεται "Το Χαμένο Νησί" και εκδόθηκε πρώτη φορά το 1943. Πρόκειται για μία Φανταστική Νουβέλα, και χαρακτηρίζεται έτσι διότι η υπόθεση έχει να κάνει με ένα νησί που αποκολλάται από την υφαλοκρηπίδα του και από το Αιγαίο καταλήγει στον Ειρηνικό Ωκεανό! Οι κάτοικοι της νήσου (ονομάζεται Τήλος) αγνοούν την υπερωκεάνια μεταφορά, η οποία όμως, θέλουν δεν θέλουν τους επηρεάζει. Ανάμεσα στους κατοίκους είναι και ο Γερόλυμος Αβαράτος, Υποπλοίαρχος σε ένα καράβι που βούλιαξε στην περιοχή. Μέσα από τα δικά του μάτια, ζούμε και εμείς τις περιπέτειες πάνω στο νησί, οι οποίες ως επί το πλείστον είναι ερωτικού και υπαρξιακού χαρακτήρα. Οι ήρωες είναι ακραίοι αλλά συνάμα και γήινοι, ανήθικοι αλλά συνάμα και συμπαθητικοί. Ο χαρακτήρας των ηρώων, οι σκέψεις τους, οι μεταξύ τους σχέσεις και η κατάληξη τους, περιγράφονται από τον συγγραφέα με τρόπο εκπληκτικό. Μέσα σε 144 σελίδες κειμένου, ο Καραγάτσης εμβαθύνει στα θέματα του με αριστοτεχνικό τρόπο και δεν σε αφήνει να διαφύγεις της ατμόσφαιρας του νησιού ούτε στιγμή. Το μυστήριο που πλανάται στην ατμόσφαιρα συνδυάζεται ιδανικά με την εξέλιξη στις σχέσεις των ηρώων και το αποτέλεσμα είναι άκρως ικανοποιητικό.
Παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα από τους στοχασμούς του Γερόλυμου, όταν αυτός βρίσκεται σε μία βουνοκορφή και αγναντεύει το πέλαγο :

"Κάθησα σε μια μεγάλη πέτρα, να ξαποστάσω απ' τον ανήφορο πριν πάρω την κατηφοριά της ρεματιάς. Χάθηκε το μάτι μου στην έκταση του πελάγου. Και δεν ξέρω πως, - ήταν η ώρα στοχαστική, κ΄ η μοναξιά, κι' ο τόπος, - έφυγε κ΄η ψυχή μου, πισωδρόμησε στα υγρά και στεγνά μονοπάτια της περασμένης μου ζωής, γύμνωσε τον εαυτό μου, και τον έκρινε και στοχάστηκε.
Τριανταοχτώ χρονών. Πέρασαν τα νιάτα με τα όνειρα, κυλάει ο χρόνος που φέρνει το μεστωμένο άντρα στο κατόφλι του χινοπώρου. Τα γερατιά; Είναι ακόμα μακριά. Μα που είναι και τα νιάτα; Τι απομένει από την φλόγα της ψυχής, αυτή που φώτιζε τη ζωή με αντιφεγγίσματα πορφυρά; Τι κέρδισα, τι έχασα στο μεγάλο τριανταοχτάχρονο παζάρι της ζωής μου;
Και τότε είδα, και τότε ένιοσα-καθώς ο ήλιος του απομεσήμερου έγυρε κουρασμένος στο δρόμο της νυχτός-πως κύλησαν ανόητα τα χρόνια τα τριανταοχτώ , πως σπαταλήθηκαν δίχως λογισμό και κρίση, δίχως στοχασμό και πείρα, δίχως ηδονή και πίκρα, σε μια τελμάτωση ζωής καθημερινής, καθεωρινής, κουρντισμένης ωσάν ρολόϊ μ΄ελατήρια που δεν λένε να σπάσουν ποτέ. Σπατάλησα τα κερδητά μου δίχως να τα χαρώ. Κ' ήταν ζημιές τα κέρδη, κέρδη οι ζημιές, που ισοσκέλιζαν απελπιστικά όλα τα φύλα του μεγάλου βιβλίου... Καμιά μεταφορά εις νέον. Καμιά ανωμαλία στους λογαριασμούς. Κατάντησε μαγαζάκι η επιχείρηση, που πούλαγε αφιόνι με δράμι σ΄όσους ήθελαν να αποχτηνωθούν, όπως εγώ, όπως ο κόσμος όλος...."

Έχει και συνέχεια ο στοχασμός του Γερόλυμου αλλά είναι αρκετά μεγάλο το κείμενο για να το αναρτήσω όλο. Και τώρα ας αναρωτηθούμε όλοι μας. Τα ζούμε τα νεανικά μας χρόνια; Ή θα φτάσει η στιγμή που θα στοχαστούμε και θα νιώσουμε κενοί; Που θα νιώσουμε ότι τα σπαταλήσαμε; Τροφή για σκέψη και περισυλλογή...

11 σχόλια:

Benikos place είπε...

Γεια σου Αλεξανδρε,
Διαβασα προσφατα την μεγαλη Χιμαιρα και μου αρεσε πολυ, διαβαζοντας αυτα που γραφεις για το χαμενο νησι σκεφτομαι πως θα μου αρεσει ακομα περισσοτερο....αρα..μπαινω στην διαδικασια της παραγγελιας...θα σου γραψω κριτικη μετα το διαβασμα.
Νασαι καλα

librarian είπε...

Δυστυχώς δεν το έχω διαβάσει.
Το πρόβλημα στο θέμα που αναφέρεις μέσω Καραγάτση είναι πότε σπαταλάς τα νεανικά χρόνια και πότε τα αξιοποιείς; Νομίζω ότι πάντα ο άνθρωπος θα νιώθει ότι δεν έχει προλάβει να κάνει κάποια πράγματα ανεξαρτήτως τι έχει κάνει πριν.

Katerina Kalfopoulou είπε...

Αλέξανδρε καλησπέρα.
"η μεγάλη χίμαιρα" είναι ένα από τα αγαπημένα μου.
Τώρα για το αν ζούμε τα νιάτα μας θα απαντήσω ανατρέχοντας... στον υπαρξισμό. Ευτυχώς που για κάθε περίσταση βρίσκουμε κάτι σε "-ισμός" να δικαιώνει τη φύση/θέση μας.
Λοιπόν, σύμφωνα με τον υπαρξισμό ο άνθρωπος όταν γεννιέται, δεν είναι μια δεδομένη οντότητα, είναι ένα μηδέν ή ένα μη ον, μια ύπαρξη που σταδιακά διαμορφώνεται σε οντότητα, καθώς σε κάθε χρονική στιγμή που περνάει μεταβάλλεται σε κάτι άλλο. Ο άνθρωπος γίνεται τελικά ον, ουσία, εκείνο που πραγματικά είναι όταν πεθαίνει.

Πολύ παρήγορη θέση, συμφωνείς; Εγκυμονεί μια πελώρια ελπίδα, αφού μέχρι να πεθάνουμε μεταβαλλόμαστε κι αλλάζουμε δε μπορεί παρά να είμαστε νέοι μέχρι και την τελευταία στιγμή.

καλό βράδυ

ΠΟΛΥΚΡΑΤΗΣ ΤΥΡΑΝΝΟΣ ΣΑΜΟΥ είπε...

Φίλε, με αφορμή το κείμενό σου και τον τρόπο παρουσίασης αντί σχολίων σου αντιγράφω μερικούς στίχους από την ¨Ερημη Χώρα" του T.S.ELIOT
...
γιε του
ανθρωπου,
να πεις, η να μαντεψεις, δεν μπορεις, γιατι
γνωριζεις μονο
μια στοιβα σπασμενες εικονες, οπου χτυπαει ο
ηλιος,
και δε σου δινει σκεπη το πεθαμενο δεντρο, κι ο
γρυλος ανακουφιση,
κι η στεγνη πετρα ηχο νερου. Μονο
εχει σκια στον κοκκινο τουτο βραχο,
(ελα κατω απ' τον ισκιο του κοκκινου βραχου),
και θα σου δειξω κατι διαφορετικο
κι απο τον ισκιο σου το πρωι που δρασκελαει
ξοπισω σου
κι απο τον ισκιο σου το βραδυ που ορθωνεται
να σ'ανταμωσει'
μεσα σε μια φουχτα σκονη θα σου δειξω το φοβο
...

Μετάφραση Σεφέρης 1936,έκδοση στα ελληνικά 1949.
"Το Χαμένο Νησί" του ΜΚ 1943.

Alexandros είπε...

@Benikos place

Δεν μπορώ να τα ξεχωρίσω. Μου άρεσαν και τα δύο εξίσου. Όταν το διαβάσεις πες μου!

Alexandros είπε...

@librarian

Αυτό που θίγει ο Καραγάτσης είναι κατά κύριο λόγο η ρουτίνα και η καθημερινότητα που μας καθηλώνει.
Γράφει χαρακτηριστικά: "...σε μια τελμάτωση ζωής καθημερινής, καθεωρινής, κουρντισμένης ωσάν ρολόϊ μ΄ελατήρια που δεν λένε να σπάσουν ποτέ."
Μιλάει για μία ζωή χωρίς εξάρσεις και συγκινήσεις.

Από κει και πέρα, το αίσθημα ότι δεν πρόλαβες να κάνεις αυτά που ήθελες , πάντα θα μας ακολουθεί..

Alexandros είπε...

@ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Έτσι είναι.Αυτή η διαρκής μεταβολή και η ανάπτυξη καινούργιων χαρακτηριστικών και συνηθειών, αντιπαλεύει την ρουτίνα και την ανία. Και όταν πια δεν θα προσλαμβάνουμε καμία ευχαρίστηση από την ζωή, ότι αλλαγή και αν κάνουμε, όσο και αν προσπαθούμε, τότε σημαίνει ότι γεράσαμε. Αυτό μπορει να μας συμβεί και στα 25...

Alexandros είπε...

@ΠΟΛΥΚΡΑΤΗΣ ΤΥΡΑΝΝΟΣ ΣΑΜΟΥ

"Συγκάτοικε" , ευχαριστούμε για το ποίημα!

gatti είπε...

Για τη "Μεγάλη Χίμαιρα" ξέρεις τη γνώμη μου, μην επαναλαμβάνομαι. Σου "χρωστάω" που με παρακίνησες να την διαβάσω. Αλλα και το απόσπασμα που έχεις παραθέσει από το "Χαμένο Νησί" είναι πραγματικά εκπληκτικό. Με τον Καραγάτση πέρα από τις σκέψεις που υπάρχουν στα βιβλία του έχω "κόλλημα" και με τη γλώσσα. Λατρεύω τη γλώσσα που χρησιμοποιεί.

Την σκέψη αυτή για τα χρόνια και το αν πήγαν χαμένα την κάνω συχνά πια. Και πραγματικά στο "ζύγι" οι ζημιές είναι περισσότερες από τα κέρδη. Νομίζω όμως ότι κάπου είναι και στη φύση του ανθρώπου αυτό. Και η αίσθηση πως δεν προλάβαμε να κάνουμε όλα όσα θέλουμε θα μας ακολουθεί μέχρι το τέλος.

ΥΓ. Η υπόθεση του βιβλίου μου θύμισε Σαραμάγκου και "Πέτρινη Σχεδία". Δεν το έχω διαβάσει αλλά το έχω στη βιβλιοθήκη μου και στο οπισθόφυλλό του κάνει λόγο για μια ανεξήγητη ρωγμή στα Πυρηναία που χωρίζει την Ιβηρική Χερσόνησο από την "Γηραιά Ηπειρο". Η Ευρώπη ανακουφίζεται που βλέπει τους απείθαρχους Ισπανούς και Πορτογάλους να απομακρύνονται ενώ οι ΗΠΑ τους περιμένουν να αράξουν στη ζώνη επιρροής τους. Αν και ο Καραγάτσης καταπιάνεται περισσότερο με υπαρξιακά ζητήματα ενώ ο Σαραμάγκου με πρακτικά, μου κίνησες την περιέργεια να διαβάσω και τα δύο για να δω πώς διαχειρίζονται ένα παρεμφερές θέμα...

Alexandros είπε...

@gatti

Όπως έγραψα και στην librarian, συμφωνώ ότι η αίσθηση ότι δεν προλαβαίνουμε να κάνουμε αυτά που θέλουμε θα υπάρχει πάντα. Το ζητούμενο είναι, αυτά που προλαβαίνουμε να κάνουμε μας "γεμιζούν"; Ή ζούμε μία συμβατική ζωή χωρίς μεγάλες συγκινήσεις, ανατροπές, πάθη, πίκρα, χαρά; Μία ζωή όπως λέει ο Καραγάτσης "ωσάν ρολόι με ελατήρια που δεν λένε να σπάσουν ποτέ". Και ένα άλλο ζήτημα. Αυτά τα λίγα που προλαβαίνουμε να κάνουμε, είναι αυτά που προγματικά θέλουμε, που λαχταράμε ή μήπως αυτά που οι άλλοι "απαιτούν" από εμάς, μέσω του διαρκούς επικριτικού βλέματος τους;

ΕΛΛΗΝ VS ΧΑΟΣ είπε...

Η διανοητική εξόντωση του εβραιοσάξονα μισέλληνα Νιμιτς από την ΟΕΑ!

http://ellhnkaichaos.blogspot.com/2009/03/blog-post_6625.html