Κυριακή 1 Φεβρουαρίου 2009

Η ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΗΣ ΟΞΦΟΡΔΗΣ


Η ακολουθία της Οξφόρδης
Συγγραφείς:
Γκιγέρμο Μαρτίνες
Θέμα: Ξένη πεζογραφία
Εκδότης: Πατάκης
Μετάφραση: Ελισώ Λογοθέτη
Σελίδες: 238
Ημ. Έκδοσης: 01/06/2004


Πριν από καιρό, μου είχαν μιλήσει για αυτό το βιβλίο με καλά λόγια. Το διάβασα πριν από τρεις βδομάδες και δεν μπορώ να πω ότι ενθουσιάστηκα. Καλό ήταν, αλλά μέχρι εκεί. Πρόκειται για ένα αστυνομικό μυθιστόρημα με μαθηματικές αναφορές. Μη φανταστεί κανείς τίποτα δυσνόητες έννοιες απευθυνόμενες σε ειδικούς. Απλώς, οι ήρωες είναι μαθηματικοί. Ο ένας σπουδαίος καθηγητής Πανεπιστημίου (Άρθουρ Σέλντομ) με μεγάλη καριέρα, και ο άλλος μεταπτυχιακός φοιτητής από την Αργεντινή. Συναντήθηκαν στην Οξφόρδη με αφορμή το θάνατο μίας ηλικιωμένης κυρίας (σπιτονοικοκυράς του δεύτερου) και βρέθηκαν ξαφνικά εμπλεκόμενοι στην αναζήτηση λύσης ενός μυστηρίου. Το μυστήριο δεν ήταν άλλο, παρά μία σειρά φόνων που συνοδεύονταν από μία μαθηματική ακολουθία, η λύση της οποίας, θα οδηγούσε πιθανόν και στη λύση του μυστηρίου. Αυτό είναι και το κεντρικό θέμα του βιβλίου. Ο παραλληλισμός μεταξύ μαθηματικών και εγκληματολογίας. Πιο συγκεκριμένα, η σχέση μεταξύ της μαθηματικής λογικής και της αναζήτησης της αλήθειας στην εγκληματολογία.
Οι πυθαγόρειοι , θεωρούσαν ότι τα πάντα είναι αριθμοί. Από την μουσική και τους ήχους μέχρι την πιο πολύπλοκη λειτουργία του σύμπαντος. Στην Ακολουθία της Οξφόρδης, η αναζήτηση του ενόχου μέσω της αστυνομικής και δικαστικής έρευνας παραλληλίζεται με την αναζήτηση της αλήθειας στα μαθηματικά. Η αναζήτηση της αλήθειας στα μαθηματικά δεν είναι τίποτα άλλο παρά η διατύπωση μίας καθολικά αποδεκτής απόδειξης. Από την στιγμή που θα αποδειχθεί μία μαθηματική πρόταση, θεωρείται αληθής και καταχωρείται στα "Θεωρήματα". Χρησιμοποιώντας τα θεωρήματα που έχουν ήδη αποδειχθεί, οι μαθηματικοί προχωρούν την έρευνα ένα βήμα παρακάτω αποδεικνύοντας τις επόμενες μαθηματικές προτάσεις (αξιωματική μέθοδος) . Αυτό συνεχίζεται εδώ και αιώνες, με την επισήμανση όμως, ότι κάποιες μαθηματικές προτάσεις ΔΕΝ είναι δυνατόν να αποδειχθούν (θεώρημα της μη πληρότητας του Γκέντελ). Το εν λόγω θεώρημα κλόνισε τον κόσμο των μαθηματικών τόσο πολύ όσο και η Αρχή της Απροσδιοριστίας τον κόσμο της φυσικής. Εδώ έγκειται και η σχέση με την εγκληματολογία. "Υπάρχει μία διαφορά ανάμεσα στην αλήθεια και στο κομμάτι της αλήθειας που μπορεί να αποδειχθεί". Όταν γίνεται ένας φόνος, κάποιος ξέρει την αλήθεια. Αυτός βέβαια δεν είναι άλλος από τον ίδιο τον δολοφόνο. Η δικαιοσύνη δεν μπορεί να έχει άμεση πρόσβαση σε αυτήν την αλήθεια παρά μόνο μέσω της έρευνας. Η έρευνα, δεν είναι λίγες οι φορές που αποβαίνει άκαρπη. Τότε έχουμε το εξής δεδομένο: Ένας φόνος έχει διαπραχθεί, ο δολοφόνος κατέχει την αλήθεια, και κανείς άλλος δεν μπορεί να την αποδείξει παρά μόνο ο ίδιος ο δολοφόνος. Το ίδιο ισχύει και στα μαθηματικά. Υπάρχουν κάποιες μαθηματικές προτάσεις, που ενώ είναι πολύ απλές στην διατύπωση τους, δεν αποδεικνύονται με τις συνήθεις μαθηματικές μεθόδους. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι προτάσεις αυτές δεν έχουν μία μονοσήμαντη λύση. Έχουν, αλλά δεν μπορεί ούτε να αποδειχθεί ούτε να διαψευστεί.
Όταν είχε διατυπωθεί το Θεώρημα Της Μη Πληρότητας του Κούρτ Γκέντελ την δεκαετία του '30, οι μαθηματικοί βρέθηκαν σε αμηχανία. Η αξιωματική μέθοδος πάνω στην οποία είχε στηριχθεί όλο το οικοδόμημα της μαθηματικής γνώσης, παρουσιαζόταν ξαφνικά ως ευάλωτη και αμφιλεγόμενη. Τα αξιώματα είναι η βάση των μαθηματικών. Αν έστω και ένα ήταν λάθος τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι καταστροφικά. Στην πορεία βέβαια αποδείχθηκε ότι η εξέλιξη των μαθηματικών, και κυρίως η πρακτική εφαρμογή τους, ουδόλως επηρεάστηκαν από το θεώρημα του Γκέντελ. Για ποιο λόγο; Για τον λόγο ότι στην επιστήμη των μαθηματικών θέτουμε τα ερωτήματα αυτά που μπορούμε να αποδείξουμε. Τα υπόλοιπα τα αφήνουμε στην άκρη. Τείνουμε να κινούμαστε προς μεθόδους που οδηγούν σε λύσεις του στυλ αληθές ή ψευδές. Προβληματιζόμαστε πάνω σε θεωρήματα που επιλέγουμε να είναι τέτοιας φύσης ώστε να κατευθύνονται σε μία διαδικασία επαλήθευσης ή διάψευσης.
Όλα αυτά ισχύουν στα μαθηματικά. Στην εγκληματολογία δεν μπορείς να κρύψεις τη σκόνη κάτω από το χαλί. Έχεις ένα πρόβλημα (αναζήτηση ενόχου) και είσαι υποχρεωμένος να το αντιμετωπίσεις και να βρεις την λύση του. Το αν αυτή η λύση βρέθηκε, το αφήνω να το διαπιστώσετε διαβάζοντας το βιβλίο!

6 σχόλια:

Katerina Kalfopoulou είπε...

καλησπέρα Αλέξανδρε.

Το διάβασες τελικά το βιβλίο του Μαρτίνες και δε σε ενθουσιάσε...
Αντιθέτως εγώ ενθουσιάστηκα όταν το διάβασα και το έχω παρουσιάσει σε λέσχες ενηλίκων τρεις φορές.
Τα σημεία που με ενθουσίασαν δεν είναι ακριβώς αυτά που αναφέρεις ή μόνο αυτά που αναφέρεις.
Πέρα από το χιούμορ με το οποίο ο αργεντίνος μεταπτυχιακός φοιτητής σχολιάζει την αγγλική πραγματικότητα, η θέση που παίρνει ο Μαρτίνες σε θέματα μεταφυσικής, κριτικάροντας τη θέση των πυθαγορείων και της χριστιανικής θρησκείας μέσα απο τη μεταμόσχευση που χρειάζεται η μικρή...και τις απόψεις του πατέρα της για τη μεταθάνατο ζωή.(θυμήσου περιγραφή αποσύνθεσης...)
Τα γλωσσικά παιχνίδια και η θέση του Βινγκενστάιν που δένουν τόσο με το θέμα του Σέλντομ, του οποίου το θεώρημα είναι η "εφαρμογή" του θεωρήματος της μη πληρότητας στην κοινωνία, τα μαγικά κόλπα του ζογκλέρ που μπαίνουν για να δείξουν πως η μαγεία και τα μαθηματικά έχουν κοινή ρίζα. (Τα ημερολόγια δημιουργούνται με ανώτερα μαθηματικά με κίνητρα τις δοξασίες που πρέπει να αποδίδουν στους θεούς!)

Ο χώρος των σχολίων είναι πολύ μικρός για να γράψω όλα όσα μου άρεσαν στον τρόπο που ο Μαρτίνες δόμησε το δικό του σύμπαν μέσα σε τόσο λίγες σελίδες για να συνδέσει μεταξύ τους τη μακρά ιστορία της αναζήτησης της αλήθειας, της απόλυτης που τείνει στο θείο και της αποδείξιμης που είναι το ανθρώπινο δυνατό, εφαρμόζοντας σε όλο του το κείμενο το ξυράφι του Όκαμ!

Λλέξανδρε, νομίζω πως μου έδωσες κίνητρο να γράψω κι εγώ για την ακολουθία...

καλό μήνα

Alexandros είπε...

Καλημέρα Κατερίνα!
Η ενασχόληση σου με το βιβλίο μέσω της παρουσίασης του σε λέσχες, σου έδωσε την δυνατότητα να εντρυφήσεις σε θέματα και σε σημεία που εγώ δεν έδωσα την δέουσα σημασία. Το διάβασα μόνο μία φορά (στα γρήγορα) χωρίς να προσπαθήσω να αποκρυπτογραφήσω όλες του τις πτυχές και τα κρυφά ή φανερά νοήματα. Περιμένω την δική σου ανάρτηση για το θέμα διότι εγώ σπάνια έως ποτέ διαβάζω ξανά ένα ήδη διαβασμένο βιβλίο. Ότι "έπιασα" με την πρώτη που λένε... Τα λέμε!

Katerina Kalfopoulou είπε...

ο.k. αλλά μάλλον θα αργήσω να αναρτήσω κάτι σχετικό με την Ακολουθία, γιατί μετά την πρωινή μας επικοινωνία ξεκίνησα τη διαθήκη του Καντ και μου αρέσει πολύ το κλίμα...
Άλλωστε το Κένιγκσμπέργκ, εκτός από πατρίδα του Καντ είναι και του Όυλερ. Εκεί λύνοντας το πρόβλημα των εφτά γεφυρών, ο Λέοναρντ Όυλερ, έθεσε τα θεμέλια στον κλάδο των μαθηματικών που λέγεται Τοπολογία.
Οπότε καταλαβαίνεις, επειδή δεν ξέρω για ποιο να πρωτογράψω μου φαίνεται πως δε θα γράψω για κανένα. Τουλάχιστον όχι σύντομα.

gatti είπε...

Το βιβλίο αυτό το έχω διαβάσει κι εγώ. Και έχω καταλήξει στην ίδια γνώμη με σένα. Πως είναι ένα πολύ καλό βιβλίο, αλλά όχι κάποιο που θα μπορούσε να με ενθουσιάσει.

Τώρα βέβαια που διαβάζω αυτά που γράφει η Κατερίνα, σκέφτομαι πως πρέπει να υπάρχουν πολλά πράγματα που μου ξέφυγαν.
Επειδή εγώ αντίθετα από σένα, ξαναδιαβάζω βιβλία, όχι άμεσα αλλά μετά από μερικά χρόνια, σημειώνω όσα βλέπω εδώ για να το ξαναδιαβάσω αργότερα με περισσότερη προσοχή.

Καλημέρα, Αλέξανδρε!

Unknown είπε...

Καλησπέρα... Θα ήθελα να ρωτήσω... Στην σελίδα 76 αναφέρεται ένα μυθιστόρημα του Ντίνο Μπουτσάτι με τίτλο "Εφτά όροφοι"... Το έψαξα αλλά δεν μπόρεσα να το βρω... Φαίνεται πως δεν υπάρχει... Γνωρίζει κανένας τίποτα;;;

Ευχαριστώ πολύ...

Alexandros είπε...

@Arya Spourita

http://www.protoporia.gr/oi-epta-aggelioforoi-p-53392.html

Αυτό βρήκα μόνο... Μήπως εννοεί αυτό;