Τετάρτη 12 Μαρτίου 2008

ΦΟΒΟΙ ΚΑΙ "ΦΟΒΟΙ"

Βρισκόμαστε στο μακρινό μέλλον. Οι άνθρωποι ζουν εκατοντάδες χρόνια , το κλίμα της Γης είναι ελεγχόμενο , όλοι οι κίνδυνοι έχουν εξαλειφθεί και η φτώχεια είναι μία μακρινή ανάμνηση. Ακόμα και όσοι δεν δουλεύουν είτε επειδή απολύθηκαν , είτε επειδή είναι άεργοι , έχουν εξασφαλισμένο το μίνιμουμ των αγαθών. Η κάθε μέρα σε αυτήν την ιδανική κοινωνία είναι ξεχωριστή και αφιερωμένη σε κάποιο έθιμο ή παράδοση. Υπάρχει η ημέρα της μητέρας , η ημέρα του ήλιου , η ημέρα του ποτού , ή ημέρα του έρωτα κ.ο.κ. Στον μελλοντικό αυτό κόσμο δεν υπάρχει ιστορία ούτε θρησκεία. Τα βιβλία έχουν εξαφανιστεί και η γνώση μεταβιβάζεται με ηλεκτρονικό τρόπο. Τα έθνη έχουν συγχωνευτεί και υπάρχει μόνο μία πατρίδα. Όλοι μιλάνε την ίδια γλώσσα και ταξιδεύουν από τόπο σε τόπο εντελώς ελεύθερα. Οι πόλεμοι αποτελούν παρελθόν και οι διαμάχες μεταξύ ανθρώπων ή κοινωνικών ομάδων δεν υφίσταται.
Πρόκειται για μία ιδανική κοινωνία , δεν νομίζετε; Κι όμως υπάρχει ένα πρόβλημα. Ένας αόρατος εχθρός απειλεί διαρκώς την τεράστια, πανίσχυρη και πλούσια αυτή πολιτεία και έχει σαν στόχο την εξαφάνιση της. Ο αόρατος αυτός εχθρός δεν είναι άλλος από την τρομοκρατία. Εν ονόματι αυτού του εχθρού , οι Αρχές της μελλοντικής αυτής κοινωνίας έχουν επιβάλει την αυθαίρετη εξουσία τους.
Τι είναι αυτό που αναγκάζει τους εξουσιαστές να επιστρατεύσουν την κουλτούρα του φόβου σε έναν κόσμο τόσο ιδανικό και πλούσιο; Τι άλλο πέρα από το να επιμηκύνουν την διάρκεια της εξουσίας τους. Η φόβος ενός εχθρού , και ειδικά ενός αόρατου και ασύμμετρου , αποτελεί την ασφαλέστερη μέθοδο αποχαύνωσης και χειραγώγησης του πλήθους. Είναι μία διαχρονική και επιτυχημένη μέθοδος ελέγχου των μαζών.

Για ποιο λόγο τα γράφω όλα αυτά; Διότι έχω την εντύπωση ότι όση πρόοδο και αν επιτύχουμε (αν θεωρείται πρόοδος μία κοινωνία σαν αυτή που περιγράφω ανωτέρω) τον φόβο που κυριεύει τις ψυχές μας δεν πρόκειται να το αποτινάξουμε από πάνω μας ποτέ. Είτε αυτός ο φόβος εκδηλώνεται λόγω πραγματικών κινδύνων , είτε είναι «φτιαχτός» και δεν αντιστοιχεί σε πραγματικές καταστάσεις αλλά σε γεγονότα ψεύτικα και κατασκευασμένα , έχω την αίσθηση ότι δεν πρόκειται να μας απαλλάξει από την παρουσία του.
Ο άνθρωπος ανέκαθεν φοβόταν. Αυτό δεν είναι τυχαίο , άλλωστε όλα τα ζώα φοβούνται. Είναι μία άμυνα του οργανισμού απέναντι στους κινδύνους , ένα χαρακτηριστικό στοιχείο αυτού που λέμε αίσθηση της αυτοσυντήρησης. Ως εδώ όλα είναι καλά και λογικά , δεν μπορούμε άλλωστε να τα βάλουμε και με την φύση μας. Τι γίνεται όμως όταν «πατώντας» πάνω σε αυτήν την «αδυναμία» του ανθρώπου , κάποιοι καλλιεργούν φόβους και εκμεταλλεύονται τις επιπτώσεις που αυτοί προκαλούν; Όταν συμβαίνει αυτό τότε έχουμε ανθρώπους εξουδετερωμένους , αποχαυνωμένους και φοβικούς. Είναι τόσο διαδεδομένη η κουλτούρα του φόβου στη βάση της κοινωνίας, που έχει πλέον ξεπεραστεί το επίπεδο της συνολικής αίσθησης κινδύνου και έχουμε φτάσει στο σημείο του ατομικού αόριστου φόβου. Πιο παλαιά υπήρχε ο φόβος απέναντι στο άγνωστο ( θάνατος , αστρονομικά φαινόμενα , ακραία καιρικά φαινόμενα , περίεργες αρρώστιες κ.α) και ο φόβος απέναντι στους εχθρούς ( εθνικούς , φυλετικούς). Υπήρχαν δηλαδή φόβοι του στυλ: ¨εμείς και οι άλλοι¨ ή φόβοι εναντίον υπαρκτών άλλα άγνωστων και απρόβλεπτων καταστάσεων και γεγονότων. Αυτοί οι φόβοι υπάρχουν και σήμερα άλλα έχει προστεθεί σε αυτούς και μία σειρά φόβων «κατασκευασμένων». Φόβων , όχι βασισμένων στην εμπειρία όπως οι παραπάνω (είδα μία έκλειψη ηλίου και φοβήθηκα , μου επιτίθεται ο γειτονικός λαός και φοβάμαι ότι θα χάσω την ζωή μου και τα υπάρχοντα μου , είμαι μαύρος και φοβάμαι την δράση της Κου κλουξ κλαν) , άλλα φόβων αόρατων και ασύμμετρων ( το κρέας στα κάρβουνα είναι καρκινογόνο , οι κεραίες στην απέναντι πολυκατοικία είναι ραδιενεργές , η εξάπλωση του διαδικτύου θα είναι η καταστροφή μας , θα δεχτούμε τρομοκρατική επίθεση). Για τους περισσότερους από εμάς δεν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο να φοβόμαστε. Και όμως φοβόμαστε περισσότερο από ποτέ. Πέραν λοιπόν των διαχρονικών και «εμπειρικών» φόβων που αναφέραμε παραπάνω , υπάρχουν και οι αόρατοι και κατασκευασμένοι ή διογκωμένοι φόβοι που μας κάνουν να:
Φοβόμαστε την εγκληματικότητα που υποτίθεται βρίσκεται σε έξαρση.
Φοβόμαστε την τρομοκρατία που υποτίθεται ανά πάσα ώρα και στιγμή μπορεί να μας πλήξει.
Φοβόμαστε την τεχνολογία διότι είναι χαοτική , δυσλειτουργική , δυσνόητη , μας στερεί μέρος από την χαρά της δημιουργίας και του συναισθήματος και είναι επικίνδυνη αν «πέσει» σε λάθος χέρια.
Φοβόμαστε την περιβαλλοντική μόλυνση , το φαινόμενο του θερμοκηπίου και την τρύπα του όζοντος.
Φοβόμαστε να κάνουμε ελεύθερα έρωτα , να φάμε και να πιούμε ότι γουστάρουμε διότι είναι επικίνδυνο για την υγεία μας και για ορισμένους από εμάς είναι και αμαρτωλό.
Φοβόμαστε μην παχύνουμε , μην μας πέσουν τα μαλλιά , μην μας απορρίψουν
Φοβόμαστε τα μικρόβια , τα βακτηρίδια και τους ιούς χωρίς να μπορούμε έτσι και αλλιώς να κάνουμε κάτι αποφασιστικά αποτελεσματικό ώστε να μην έρθουμε σε επαφή μαζί τους.
Φοβόμαστε για την υγεία μας χωρίς να υπάρχει κάποια ανησυχητική ένδειξη , με αποτέλεσμα κάθε τρεις και λίγο «τρέχουμε» στους γιατρούς.
Φοβόμαστε την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία , τα ραδιοκύματα και τις παντός είδους κεραίες χωρίς να γνωρίζουμε σε τι μπορεί να μας βλάψουν.
Φοβόμαστε ότι μας παρακολουθούν και μας καταγράφουν όσο ασήμαντοι και αν είμαστε. Εμείς βέβαια νομίζουμε ότι είμαστε σημαντικοί…
Φοβόμαστε μην μας φακελώσουν και παραβιάσουν τα προσωπικά μας δεδομένα.
Φοβόμαστε ότι παντού εξυφαίνονται συνωμοσίες με μοναδικό σκοπό να μας βλάψουν είτε σας άτομα είναι ως έθνος.
Φοβόμαστε την παγκοσμιοποίηση επειδή θα βλάψει τις παραδόσεις , τα έθιμα και την τοπική κουλτούρα , στα οποία βέβαια δεν συμμετέχουμε σχεδόν ποτέ.
Φοβόμαστε το «αύριο». Έτσι απλά. Δεν ρισκάρουμε ούτε επαγγελματικά ούτε συναισθηματικά. Θέλουμε να μπούμε στο Δημόσιο και να πάρουμε σύνταξη από εκεί
.

Από όλους αυτούς τους φόβους άλλοι είναι υπαρκτοί αλλά μη αντιμετωπίσιμοι , άλλοι υπαρκτοί αλλά αντιμετωπίσιμοι , άλλοι διογκωμένοι και διαστρεβλωμένοι όσο δεν παίρνει άλλο και άλλοι απλώς κατασκευασμένοι. Ο βασικός φορέας διάδοσης όλων αυτών των φόβων είναι τα Μ.Μ.Ε. και τα οφέλη από την παρουσία τους τα καρπώνονται οι διαφημιστικές εταιρίες , οι φαρμακοβιομηχανίες και τα ιατρικά κέντρα , οι πολυεθνικές εταιρίες , οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και οι εκάστοτε εξουσίες και κυβερνήσεις.
Ο φοβισμένος άνθρωπος δεν έχει ούτε όραμα , ούτε πίστη , ούτε αυτοεκτίμηση. Είναι ευάλωτος και εύπλαστος. Άγεται και φέρεται. Το συμπέρασμα από όλη αυτήν την ιστορία είναι το εξής : Υπάρχουν πάρα πολλοί «έμποροι φόβου» έτοιμοι να «πουλήσουν» το οτιδήποτε. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να πέφτουμε στην παγίδα τους και να «αγοράζουμε». Τα πράγματα ΔΕΝ είναι τόσο τραγικά όσο θέλουν να μας τα παρουσιάσουν!

7 σχόλια:

Giorgos Varvakis είπε...

"Φοβάμαι τον κόσμο που ελπίδα δεν έχει,
φοβάμαι τον ίσκιο που πίσω μου τρέχει.
Φοβάμαι νοήματα που πρέπει να "πιάσω",
φοβάμαι τους φόβους μου να ξεπεράσω!!
Συμφωνώ απόλυτα, τα ΜΜΕ είναι οι μεγάλοι χονδρέμποροι του φόβου. Αυτό είναι το πουλέν που πάνω του έχουν επενδύσει ΟΛΟΙ τους. ΑΓΝΟΗΣΤΕ τους.

gatti είπε...

O φόβος υπήρχε ανέκαθεν στη ζωή μας. Από τον πρωτόγονο άνθρωπο μέχρι σήμερα. Μήπως η θρησκεία, ή η πατρίδα δεν "επενδύουν" στον φόβο;
Βέβαια, το κακό έχει παραγίνει στην εποχή μας και πράγματι υπεύθυνα γι΄ αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό τα ΜΜΕ. Το διαπιστώνω σε συζητήσεις με τους γονείς μου, γείτονες και γενικότερα ηλικιωμένους ανθρώπους που πιστεύουν όλα όσα ακούν και φοβούνται και τη σκιά τους. Φοβούνται να βγουν έξω, φοβούνται να περπατήσουν. Αυτή η τρομολαγνεία
μας έχει κατακυριεύσει.
Συμφωνώ κι εγώ πως το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να τους αγνοήσουμε.

Alexandros είπε...

@γιώργος βαρβακης
Πολλοί από αυτούς που φοβούνται ακόμα και την σκιά τους , καπνίζουν 2 πακέτα τσιγάρα την ημέρα και στην Εθνική οδό τρέχουν με 180. Η απόλυτη σύγχυση , τι άλλο να πώ;

Alexandros είπε...

@gatti
Οι μεγάλοι άνθρωποι έχουν την δικαιολογία της άγνοιας και της σωματικής αδυναμίας. Ανθρώπινο είναι αυτό. Αλλά να βλέπεις νέα παιδιά να φοβούνται τα πάντα , από το ποιο επάγγελμα θα ακολουθήσουν μέχρι την παγκοσμιοποίηση και τις διατροφικές τους συνήθειες , είναι αρκετά ανησυχητικό. Τα πάντα θέλουν ένα μέτρο. Δεν πρέπει να είμαστε ασύδωτοι και αναίσθητοι αλλά ούτε και φοβικοί.

Suspect είπε...

the matrix...

cynical είπε...

Γεια σου Αλέξανδρε, μου κάνει μεγάλη εντύπωση που γιαυτή ακριβώς την κουλτούρα του φόβου έγραψα κι εγώ σχετικά πρόσφατα. Ούτε συννενοημένοι να είμασταν.
Μπράβο σου!

Πάντως θα διαφωνήσω ελαφρώς σχετικά με την υπάρξη τεχνητών φόβων σε μια κοινωνία που ευημερεί και δεν υπάρχει σπάνις αγαθών. Διότι ο φόβος που αναφέρεις λειτουργεί σαν εργαλείο χειρισμού των μαζών και έχει νόημα μόνον όταν υπάρχει μια εξουσια που θέλει να αποκομίσει τα μέγιστα γιαυτή, δημιουργώντας, με τον τρόπο αυτό αναπόφευκτα ανισότητες κ.λ.π.

Alexandros είπε...

Γεια σου cynical. Η τέλεια κοινωνία που περιγράφω είναι κάτι σαν "Τρούμαν Σόου". Η ευημερία υπάρχει , αλλά οι άνθρωποι δεν πρέπει να σκέφτονται τι εναλλακτικό υπάρχει έξω από αυτήν την κοινωνία. Μπορεί να ευημερούν , είναι όμως "ελεύθεροι" ή ζουν σε ένα μονότονο και αποστειρωμένο περιβάλλον; Για φαντάσου έναν κόσμο χωρίς ιστορία , βιβλία και χωρίς ουσιαστικά την έννοια του χρόνου;