Η ΓΡΙΠΗ ΤΩΝ ΧΟΙΡΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Διαβάζοντας για τη γρίπη των χοίρων (η οποία πλέον ονομάζεται γρίπη Α για μην κατασυκοφαντούνται τα καημένα τα ζωντανά και χάνουν λεφτά οι κτηνοτρόφοι), και με δεδομένη την έστω μικρή πιθανότητα πανδημίας που μπορεί να προκληθεί, μου ήρθε στο μυαλό ένα βιβλίο που είχα διαβάσει πριν από μερικά χρόνια με τίτλο «Το Τέλος του Κόσμου». Συγγραφέας του, ο φιλόσοφος John Leslie, ένας καθηγητής που εκτός από φιλοσοφία γνωρίζει πολύ καλά τις πρόσφατες ιδέες στο χώρο της φυσικής, της κοσμολογίας και γενικά των θετικών επιστημών. Ο Leslie έγραψε ένα βιβλίο κινδυνολογικό, γεμάτο απαισιοδοξία και σκοτεινιά το οποίο όμως στηρίζεται αν μη τι άλλο σε επιχειρήματα. Δεν είμαι αυτής της φιλοσοφίας, και καθότι φύσει αισιόδοξος άνθρωπος δεν πιστεύω ότι το τέλος του κόσμου (δηλαδή των ανθρώπων) είναι κάτι δεδομένο, τουλάχιστον έτσι όπως το παρουσιάζει ο Leslie. Σίγουρα κάποια στιγμή το ανθρώπινο είδος θα εκλείψει (το 99% των ειδών που έχουν εμφανιστεί ποτέ στην γη έχουν εξαφανιστεί, για ποιο λόγο να αποτελέσει εξαίρεση ο άνθρωπος;) αλλά ο Leslie λίγο πολύ μας λέει ότι τα επόμενα 200 χρόνια είναι ιδιαιτέρως κρίσιμα!
Καταρχάς, το επιχείρημα που χρησιμοποιεί και το οποίο είναι γνωστό στο χώρο της φιλοσοφίας ως το «Επιχείρημα της Ημέρας της Κρίσεως» του κοσμολόγου Μπράντον Κάρτερ, είναι ικανό από μόνο του να πείσει πολύ κόσμο ότι το Τέλος είναι σχεδόν αναπόφευκτο και κυρίως πολύ κοντινό χρονικά. Με πολύ λίγα λόγια το επιχείρημα (όποιος ενδιαφέρεται για περαιτέρω ανάλυση καλό είναι να διαβάσει το βιβλίο διότι χρειάζονται πολλές σελίδες επεξηγήσεων χωρίς να είναι σίγουρο ότι θα γίνει και πάλι κατανοητό…) : «Ας υποθέσουμε ότι λίγο πολύ είναι βέβαιο πως στο σύμπαν μας θα εξελιχθούν πολλές χιλιάδες νοήμονα γένη, όλα περίπου του ίδιου μεγέθους. Δε θα μπορούσαμε με κανέναν τρόπο να περιμένουμε πως θα ήμασταν μεταξύ των πιο πρώιμων, έτσι δεν είναι; Παρομοίως, εσείς κι εγώ δε θα μπορούσαμε με κανέναν τρόπο να περιμένουμε να βρούμε τους εαυτούς μας ανάμεσα στα πιο πρώιμα από τα πολλά δισεκατομμύρια ανθρώπινα όντα. Δε θα μπορούσαμε με κανένα τρόπο να περιμένουμε ότι ανήκουμε στο πρώτο 0.1 τοις εκατό, πόσο μάλλον στο πρώτο 0.001 τοις εκατό, όλων των ανθρώπων που ήταν σε θέση να παρατηρούν τις θέσεις τους στο χρόνο. Ας υποθέσουμε ότι είμαστε απολύτως σίγουροι ότι το μέλλον των ανθρώπων διαγράφεται πολύ μακρύ. Με δεδομένη την τεράστια πληθυσμιακή έκρηξη, θα έπρεπε εσείς και εγώ να δεχτούμε ότι είμαστε εξαιρετικά πρώιμοι μεταξύ όλων αυτών των ανθρώπων που θα έχουν γεννηθεί ποτέ! Δεν θα ήταν όμως πιο λογικό να δεχτούμε ότι ανήκουμε σε μία εποχή που θα έχει ζήσει , ας πούμε, το 10 τοις εκατό των ανθρώπινων όντων που έζησαν ποτέ στον πλανήτη; Αυτήν την στιγμή είμαστε 6,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι. Αποτελούμε περίπου το 10% των ανθρώπων όλων των εποχών. Αν η ανθρωπότητα επιβιώσει για χιλιάδες χρόνια ακόμα, τότε το νούμερο αυτό (6,5 δις) θα αποτελεί σταγόνα στον ωκεανό σε σχέση με το σύνολο των ανθρώπων που θα έχουν ζήσει πάνω στη γη ή ακόμα και σε άλλους πλανήτες. Το επιχείρημα λοιπόν μας λέει, όχι ότι θα εξαφανιστούμε λίαν συντόμως, αλλά ότι είναι πολύ πιο πιθανό να εξαφανιστούμε λίαν συντόμως παρά να θεωρήσουμε ότι τα 6,5 δις των ανθρώπων απλώς αποτελούν τους προγόνους των πολλών τρισεκατομμυρίων που θα ζήσουν στο μέλλον.»
Αυτό είναι μέσες άκρες το επιχείρημα της Ημέρας της Κρίσεως. Όταν το διάβασα, το πρώτο πράγμα που μου ήρθε στο μυαλό ήταν το εξής: «Οι πρώτοι άνθρωποι που έζησαν στον πλανήτη πριν από εκατομμύρια χρόνια δεν θα έπρεπε να πιστεύουν το ίδιο με εμάς σήμερα; Ότι δηλαδή δεν είναι δυνατόν να είναι τόσο πρώιμοι στην ιστορία του ανθρωπίνου γένους; Να όμως που όντως ήταν! Έζησαν πριν από πολύ καιρό, αποτελούσαν τους πρώτους ανθρώπους και σήμερα που μιλάμε υπάρχουν στη γη 6,5 δισεκατομμύρια απόγονοι τους»
Ο συλλογισμός αυτός καταρρίπτεται από τον Leslie. Καταρχάς το επιχείρημα της Ημέρας της Κρίσεως είναι επιχείρημα βασισμένο στη θεωρία πιθανοτήτων. Η θεωρία πιθανοτήτων δεν λέει ότι κάτι αποκλείεται να συμβεί. Λέει το κατά πόσο είναι πιθανό να συμβεί αυτό το κάτι. Για παράδειγμα: Έχουμε μία κληρωτίδα με απροσδιόριστο αριθμό ονομάτων. Μπορεί να είναι 10 αλλά μπορεί να είναι και 10.000. Τραβάμε τα τρία πρώτα χαρτιά και μέσα σε αυτά είναι και το όνομα μας. Τι θα υποθέταμε; Ότι στην κληρωτίδα υπάρχουν χιλιάδες χαρτάκια ή ότι υπάρχουν μερικές δεκάδες και μέσα σε αυτά ήταν και το όνομα μας; Μα φυσικά το δεύτερο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η υπόθεση μας είναι και η σωστή. Μπορεί όντως το όνομα μας να ανήκει στα τρία πρώτα ονόματα από μία σειρά χιλιάδων ονομάτων. Το ίδιο μας λέει και το επιχείρημα της ημέρας της Κρίσεως. Το γεγονός ότι κάποιοι άνθρωποι έζησαν σε πρώιμο στάδιο (στην λίθινη εποχή ας πούμε) δεν σημαίνει ότι οι πιθανότητες να ανήκουμε και εμείς σε ένα τέτοιο πρώιμο στάδιο είναι μεγάλες. Το επιχείρημα είναι ένα επιχείρημα πιθανοτήτων. Είναι ένα επιχείρημα που μας θέτει προ των ευθυνών μας και μας προσγειώνει στην πραγματικότητα των αριθμών, σύμφωνα με την οποία δεν θα πρέπει να θεωρούμε την διαιώνιση μας ως κάτι το δεδομένο.
Στο επόμενο ποστ θα παραθέσω τους βασικούς κινδύνους που θεωρεί ο Leslie ως επικρατέστερους να προκαλέσουν αφανισμό του ανθρωπίνου είδους. Μέσα σε αυτούς είναι και η πανδημία. Ελπίζω όχι της γρίπης των χοίρων!